Stosowanie flurbiprofenu w zapaleniu gardła

Zapalenie błony śluzowej gardła stanowi bardzo częsty problem zdrowotny pacjentów zgłaszających się do apteki po poradę, co głównie ma miejsce w okresie jesienno-zimowym, ale także wczesnowiosennym. Pacjenci uskarżają się na dolegliwości w postaci utrzymującego się bólu szczególnie przy przełykaniu śliny czy odczucie drapania.

Problem zapalenia błony śluzowej gardła obejmuje zmiany w obszarze migdałków podniebnych i może sięgać do krtani szczególnie w tylnej ścianie gardła. Taki stan zapalny, w zależności od czasu jego występowania, może mieć charakter ostry (występuje nagle i trwa 3-7 dni) bądź przewlekły (o charakterze zapalenia prostego, zanikowego czy przerostowego), utrzymujący się wiele tygodni ze zmiennym nasileniem, choć w tym przypadku należy doszukiwać się innych czynników, np. alergenów czy ekspozycji na substancje chemiczne lub czynniki fizyczne. Etiologia schorzenia w przebiegu ostrym może być zróżnicowana, co oczywiście jest bardzo istotne w celu wdrożenia skutecznego leczenia. Stąd tak konieczne jest wnikliwe zdiagnozowanie pacjenta pod kątem infekcji wirusowej vs. Infekcji wywołanej przez bakterie.

Pacjenci z zapaleniem gardła uskarżają się na dolegliwości w postaci utrzymującego się bólu szczególnie przy przełykaniu śliny czy odczucie drapania, może towarzyszyć temu również gorączka, kaszel, katar.

Rozpoznanie rodzaju infekcji jest niewątpliwie trudne w trakcie prowadzonego wywiadu. Jednak z reguły w przypadku infekcji wirusowej (wywołanej przez adenowirusy, koronawirusy, rynowirusy, wirusy grypy czy paragrypy) pojawia się u pacjenta także:

• kaszel,
• chrypka,
• wodnisty katar,
• biegunka,
• bóle mięśniowe,
• nudności,
• bóle głowy,
• zapalenie spojówek.

Infekcja bakteryjna z kolei charakteryzuje się raczej nagłym i ostrym początkiem, z gorączką, wymiotami, z obrzękiem migdałków i powiększeniem węzłów chłonnych. Może być ona spowodowana najczęściej przez paciorkowce ß-hemolizujące grupy A, jak i Streptococcus pneumoniae czy Haemophilus influenzae, ale też np. przez chlamydie czy mikoplazmy.

Leczenie ostrego zapalenia gardła w przypadku infekcji wirusowej ma charakter objawowy, co wiąże się przede wszystkim ze stosowaniem środków miejscowych o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym czy antyseptycznym. Mają one postać preparatów do płukania gardła, aerozoli nanoszonych bezpośrednio na błonę śluzową gardła bądź tabletek do ssania. W przypadku wystąpienia dodatkowo gorączki czy bólu terapia może zostać uzupełniona o leki działające ogólnoustrojowo, zaś w przypadku infekcji bakteryjnej konieczne będzie oprócz leczenia objawowego zastosowanie prawidłowo dobranej antybiotykoterapii.

W leczeniu miejscowym w stanach zapalnych błony śluzowej, dokonując wyboru odpowiedniego produktu leczniczego, należy przeanalizować możliwości zastosowania danej substancji czynnej o szerokim działaniu np. przeciwbólowym, przeciwzapalnym czy antyseptycznym. Zawsze jednak należy to uczynić w odniesieniu do wieku pacjenta, schorzeń współistniejących, działań niepożądanych leku czy jego postaci terapeutycznej, ale i też preferencji samego pacjenta względem właśnie postaci terapeutycznej.

W przypadku zmian zapalnych gardła zastosowanie znalazł m.in. stosowany miejscowo flurbiprofen należący do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Ze względu na swoją budowę chemiczną należy do pochodnych kwasu propionowego (fluorowa pochodna ibuprofenu) i wykazuje działanie farmakologiczne charakterystyczne dla NLPZ-ów, czyli w przypadku stosowania miejscowego – przeciwzapalne i przeciwbólowe. Działanie flurbiprofenu polega na hamowaniu aktywności cyklooksygenaz: COX-1 (czyli cyklooksygenzy odpowiedzialnej za syntezę prostaglandyn spełniających funkcje fizjologiczne) i COX-2 (odpowiedzialnej za syntezę prostaglandyn prozapalnych w tkankach objętych procesem zapalnym). Badania z użyciem pełnej krwi wykazały, że flurbiprofen jest mieszanym inhibitorem COX-1/COX-2, wykazującym pewną selektywność względem COX-1. Ponadto dzięki szeroko prowadzonym badaniom właśnie nad flurbiprofenem wykazano w przypadku stosowania miejscowego jego silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Podanie flurbiprofenu w dawce 8,75 mg rozpuszczonej w sztucznej ślinie spowodowało zmniejszenie syntezy prostaglandyn w hodowlach ludzkich komórek dróg oddechowych.

Zgodnie z badaniami klinicznymi stwierdzono, że przyjęcie przez pacjenta pojedynczej dawki 8,75 mg miejscowo na śluzówkę jamy ustnej w postaci pastylki do ssania bądź w postaci rozpyleń łagodzi ból, w tym obrzęk czy stan zapalny. Znacznie zmniejsza przy tym nasilenie bólu gardła od 22 minuty, z maksymalnym działaniem po 70 minutach, i z zachowaniem istotnego działania do 240 minut. Ponadto dawka ta podana u pacjentów zakażonych paciorkowcami czy innymi bakteriami powodowała zmniejszenie trudności w przełykaniu z maksymalnym działaniem po 110 minutach i jednocześnie powodowała zmniejszenie uczucia obrzęku, co utrzymywało się do 210 minut. W przypadku pacjentów, u których stwierdzono infekcję bakteryjną w obrębie gardła wywołaną paciorkowcami i przyjmujących antybiotyki obserwowano statystycznie znamienne większe złagodzenie bólu gardła po dawce 8,75 mg flurbiprofenu w postaci pastylki począwszy od 7 godziny po przyjęciu antybiotyku. Ponadto działanie przeciwbólowe flurbiprofenu w dawce 8,75 mg nie ulegało osłabieniu przez równoległe podanie antybiotyków w leczeniu zapalenia gardła wywołanego przez paciorkowce.

Flurbiprofen jest wskazany w krótkotrwałym leczeniu objawowym bólu gardła. W postaci pastylek do ssania (8,75 mg/pastylkę do ssania) u dorosłych i dzieci powyżej 12. r.ż. W postaci sprayu (dawka 8,75 mg to trzy rozpylenia aerozolu) u pacjentów powyżej 18. r.ż. Niezależnie od postaci leku (pastylki do ssania lub spray) w razie potrzeby można przyjmować co 3 do 6 godzin, nie więcej niż 5 razy w ciągu doby. Zalecany czas stosowania leku to okres do trzech dni. Przyjmowanie flurbiprofenu w najmniejszej skutecznej dawce przez najkrótszy okres konieczny do złagodzenia objawów zapalnych w obrębie gardła zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych leku.

Przeciwskazaniem do stosowania flurbiprofenu jest oczywiście nadwrażliwość na substancję czynną lub pomocniczą występującą w danej postaci leku, ale także krwawienie czy perforacja przewodu pokarmowego, ciężkie zapalenia jelita grubego, zaburzenia krwotoczne czy ciężka niewydolność serca, nerek lub wątroby. Preparat jest także przeciwwskazany u kobiet ciężarnych, a także nie zaleca się jego stosowania u matek karmiących z powodu możliwych działań niepożądanych NLPZ-ów u niemowląt karmionych piersią. Bardzo ważne będą prowadzone szczegółowe konsultacje apteczne dla pacjentów ze zmianami zapalnymi w obrębie gardła na temat jego możliwości zastosowania w każdej grupie pacjentów. Pomimo bowiem jego skuteczności preparat należy stosować z dużą ostrożnością w przypadku osób z zaburzeniami układu oddechowego (astma oskrzelowa, choroby alergiczne), zaburzeniami przewodu pokarmowego (wrzodziejące zapalenie okrężnicy), chorobami układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca). Ponadto, co istotne, należy rozpoznać ewentualne interakcje, gdy pacjent pozostaje np. w leczeniu innymi NLPZ-tami. Musi zostać zachowana także duża ostrożność w stosowaniu flurbiprofenu u pacjentów przyjmujących przewlekle w schorzeniach współistniejących leki przeciwzakrzepowe, przeciwpłytkowe, hipotensyjne, glikokortykosteroidy czy metotreksat.