„Mam dwa miejsca pracy: u jednego pracodawcy 1/8 etatu, z drugim łączy mnie umowa zlecenie, od której opłacam składki chorobowe. Jestem zatrudniona w tej formie od maja 2020 r., a składki chorobowe opłacam od sierpnia 2020 r. Od początku grudnia ub.r. przebywam na zwolnieniu chorobowym ze względu na ciążę. Mam kilka pytań: 1) W jaki sposób ZUS obliczy podstawę zasiłku macierzyńskiego z pracy wykonywanej na umowę-zlecenie? 2) Czy zleceniodawca po urlopie macierzyńskim ma obowiązek przyjąć mnie z powrotem do pracy? 3) Czy w obu miejscach pracy z urlopu rodzicielskiego muszę korzystać tak samo?”
Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Stosownie do art. 29a ust. 1 ww. ustawy zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Zasadą jest, że zasiłek macierzyński wypłacany jest pracownikowi ze wszystkich tytułów, z których podlega ubezpieczeniu.
Wątpliwości w tym zakresie nie ma w przypadku umowy o pracę, gdyż obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu (w tym chorobowemu) podlegają osoby fizyczne, które są pracownikami (art. 6 ust. 1 pkt w zw. z art. 11 ustawy z dnia z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych[1]).
W przypadku umowy zlecenia, zleceniobiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu (na swój wniosek) – por. art. 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 11 ust. 2 u.s.u.s. Jako że w omawianym stanie faktycznym składki z tytułu umowy zlecenia były opłacane, również z tego tytułu będzie wypłacany zasiłek macierzyński. Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem (np. zleceniobiorcy) stanowi przeciętny miesięczny przychód ubezpieczonego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy. Przychodem ubezpieczonego jest kwota, od której opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składek[2]. Jeżeli ubezpieczenie chorobowe trwa krócej niż 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku wylicza się z pełnych miesięcy kalendarzowych trwania ubezpieczenia, a nie z 12 miesięcy.
W przedmiotowym przypadku z umowy zlecenia ZUS weźmie zatem pod uwagę tylko te miesiące, za które była opłacona składka i wyliczy z nich średnią.
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego zleceniodawca nie ma obowiązku zawarcia nowej umowy zlecenia. Co do urlopu rodzicielskiego − zasadą jest, że kolejne części urlopu rodzicielskiego muszą być wykorzystywane jedna po drugiej lub mogą być przeplatane jedynie okresem pobierania przez rodzica zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego w wymiarze wielokrotności tygodnia. Jeżeli urlop rodzicielski nie zostanie wykorzystany w pełnym wymiarze i nastąpi powrót do aktywności zawodowej, to wyjątkowo pozostałe części urlopu (maksymalnie w tylu częściach, ile jeszcze pozostało) mogą być wykorzystane w terminie późniejszym, nie później jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Ta część urlopu rodzicielskiego nie może być jednak dłuższa niż 16 tygodni. Nie musi być ona także wykorzystana jednorazowo. Również ona może ulec podziałowi, a kolejna część nie musi przypadać bezpośrednio po poprzedniej[3].