Zwyrodnienie plamki żółtej

Coraz częściej poruszany jest temat związany z chorobą AMD – potocznie zwaną zwyrodnieniem plamki żółtej. Czym właściwie jest AMD?
AMD – zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, jest przewlekłym, postępującym schorzeniem siatkówki, powodującym utratę centralnego widzenia. Stanowi ono główną przyczynę ślepoty u osób po 50. r.ż. Początkowo choroba dotyczy jednego oka, ale zwykle w późniejszym etapie rozwija się także w drugim. Wyróżniamy dwa typy zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Najczęstsza jest postać sucha (zanikowa), charakteryzująca się łagodniejszym, powolnym przebiegiem. W tej postaci dochodzi do zaników w części centralnej siatkówki (plamce), ale nie prowadzi to do gwałtownego spadku ostrości wzroku. W niektórych przypadkach może ulec zmianie w postać wysiękową. Postać wysiękowa występuje rzadziej, rozwija się szybko, powodując w ciągu kilku miesięcy, a czasem nawet tygodni, znaczną utratę widzenia. Choroba charakteryzuje się tworzeniem neowaskularyzacji pod siatkówką, co powoduje powstawanie krwotoków podsiatkówkowych, a w końcowej fazie choroby tworzenie blizny i ostatecznie ślepotę.

Kto jest najbardziej na tę chorobę narażony? Czy AMD zagraża jedynie osobom po 50. r.ż.? Czy istnieją zewnętrzne czynniki ryzyka?
AMD jest chorobą zwyrodnieniową centralnej części siatkówki, powstającą w wyniku starzenia się tkanek, dlatego dotyczy osób po 50. r.ż. Istnieją czynniki ryzyka osobnicze, na które nie mamy wpływu:
– wiek (>50 r.ż.),
– występowanie AMD w rodzinie,
– płeć (kobiety częściej niż mężczyźni),
– rasa (częściej u rasy białej),
– jasne tęczówki,
– nadwzroczność,– wysiękowa postać AMD w jednym oku.
Do tego zewnętrzne czynniki ryzyka, na które możemy wpływać, czyli:
– palenie tytoniu,
– dieta (uboga w witaminy oraz mikroelementy),
– nadmierna ekspozycja na światło,
– nadwaga/otyłość.
Niektóre schorzenia lub leki zwiększają ryzyko zachorowania na AMD, wśród nich:
– nadciśnienie tętnicze,
– miażdżyca,
– cukrzyca,
– niski poziom antyoksydantów,
– leki z grupy B-blokerów.

Okresowe badania lekarskie mogą zweryfikować, czy pacjent jest chory na AMD. Jakie są pierwsze objawy tej choroby? Czego nie powinniśmy bagatelizować?
Pierwszymi objawami choroby jest obniżone poczucie kontrastu, dyskretne zniekształcenie oglądanych przedmiotów oraz powstawanie mroczków w centralnym polu widzenia. Pacjenci odczuwają trudności w czytaniu lub wykonywaniu precyzyjnych czynności. Z czasem dochodzi do znacznego zniekształcania obrazu, linie proste wydają się faliste lub zagięte, a w środku pola widzenia pojawia się ciemna plama. Powoduje to znaczny, nieodwracalny spadek ostrości wzroku. Pierwsze objawy choroby mogą być niezauważone przez pacjenta, gdyż są dyskretne i najczęściej dotyczą jednego oka. Jeżeli AMD nie zostanie wykryte podczas rutynowego badania okulistycznego, możemy nie zdawać sobie sprawy z postępujących zmian. Wczesne wykrycie i rozpoznanie choroby może pomóc uratować wzrok, szczególnie u pacjentów z wysiękową postacią tego schorzenia. Zaleca się stosowanie regularnych wizyt u lekarza okulisty po 50. r.ż. , zwłaszcza, jeśli należymy do grupy zwiększonego ryzyka rozwoju choroby lub zauważymy niepokojące nas objawy, jak: spadek ostrości wzroku, plamki przed okiem, falowanie obrazu.

Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba nieuleczalna. Czy mamy jakiś wpływ na jej postęp, czy można zahamować jej rozwój?
Dokładna przyczyna AMD wciąż nie jest poznana. Uważa się, że do rozwoju choroby przyczynia się stres oksydacyjny. Jest to proces powodujący uszkodzenie tkanek, wywołany działaniem wolnych rodników tlenowych. Powstają one w naszym organizmie w wyniku procesów przemiany materii, ale także w wyniku nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne. Plamka jest bardziej narażona na uszkodzenia oksydacyjne niż inne części siatkówki. W młodym wieku organizm posiada naturalny system obrony, który neutralizuje działanie wolnych rodników. Z upływem lat, gdy dodatkowo poddawani jesteśmy działaniu zanieczyszczeń, dymu tytoniowego, dodatków do żywności, nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne lub innych szkodliwych substancji, nasz organizm wytwarza więcej wolnych rodników niż jest w stanie usunąć. Dlatego w starszym wieku powinniśmy wspomagać system obronny organizmu, dostarczając mu antyoksydanty. Możemy to osiągnąć stosując dietę bogatą w witaminy i mikroelementy oraz przyjmując preparaty zawierające te substancje. Oprócz tego, aby spowolnić rozwój choroby, należy starać się eliminować czynniki ryzyka, tj. palenie papierosów, nadwagę, nadmierną ekspozycję na światło, itd.

Jaka jest zależność pomiędzy nawykami żywieniowymi a zwyrodnieniem plamki żółtej i dlaczego tak ważne są suplementy diety?
Organizm człowieka posiada naturalny system obronny, który pomaga w walce z wolnymi rodnikami. By działał on prawidłowo, wymaga witamin i mikroelementów dostarczanych w pożywieniu. Dlatego prawidłowa dieta jest tak ważna dla zdrowia oczu. Substancjami mającymi duże znaczenie dla ochrony oka jest luteina i zeaksantyna. W zdrowej plamce działają one jak filtr pochłaniający większość światła niebieskiego, które uszkadza fotoreceptory siatkówki i jednocześnie chronią one plamkę przed działaniem wolnych rodników. Badania kliniczne wykazały, że wraz z wiekiem występuje spadek naturalnego poziomu tych substancji, co zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju AMD. Dlatego należy spożywać produkty bogate w luteinę i zeaksantynę oraz mikroelementy, tj. cynk, selen i witaminy: witamina C i E. Osoby z grupy ryzyka AMD powinny stosować preparaty uzupełniające zawierające antyoksydanty w tym luteinę i zeaksantynę.

Na co w takim razie powinniśmy zwrócić uwagę przy wyborze suplementu diety?
Należy zwrócić uwagę, aby suplementy diety zawierały luteinę i zeaksantynę, witaminę C i E, mikroelementy, cynk i selen. Ostatnie badania naukowe wskazują również, że wielonasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) z grupy omega-3 powinny być stosowane w suplementacji diety w profilaktyce AMD. Powinniśmy zwrócić uwagę na rodzaj luteiny występującej w preparatach, gdyż lepiej przyswajalna jest luteina krystaliczna niż estry luteiny.