Realizacja recept na krople oczne

Prawo regulujące realizację recept zmienia się na przestrzeni ostatnich lat bardzo dynamicznie. Nic więc dziwnego, że często przy pierwszym stole mamy wątpliwości, jaką ilość leku wydać pacjentowi. Zależy nam jednocześnie na spełnieniu założeń terapii zaleconej przez lekarza i zapewnieniu pacjentowi niezbędnej ilości do pełnej kuracji, ale jednocześnie nie możemy się narażać na cofnięcie refundacji i kary umowne w przypadku kontroli realizacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jak postępować w przypadku kropli ocznych i na co zwrócić szczególną uwagę, gdy mamy do czynienia z kroplami ważnymi 90 dni od pierwszego użycia? Tym artykułem rozwiejemy wszelkie wątpliwości.

Dokument recepty

Recepta papierowa i elektroniczna są w Polsce dokumentami, które są niezbędne, by wydać pacjentowi lek kategorii „wydawane z przepisu lekarza – Rp.”. To do tej grupy zalicza się krople oczne stosowane w rozpoznaniu jaskry: z latanoprostem, brymonidyną, bimatoprostem i dorzolamidem oraz ich połączeniami z tymololem. Realizację recepty w aptece porządkuje szereg zapisów ustawy prawo farmaceutyczne i dedykowanych rozporządzeń, np. w sprawie recept.

Zgodnie ze stanem prawnym z dnia 01.02.2025 r.:

• Jednorazowo pacjent otrzymuje od dnia realizacji ilość maksymalnie niezbędną do 120 dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania.

W praktyce dla kropli ocznych w przypadku recepty papierowej oraz dowolnej postaci recepty farmaceutycznej realizacja jest zawsze jednorazowa i kończy się na wydaniu zapasu zapewniającego 120 dni terapii. W przypadku recepty elektronicznej możliwe jest przepisanie przez lekarza zapasu łącznie na 360 dni, przez pielęgniarkę (lub farmaceutę w przypadku recept pro auctore/pro familiae) przepisanie zapasu na 180 dni terapii. Po realizacji recepty elektronicznej na 120 dni terapii kolejne wydania odbywają się zgodnie z terminami wyznaczonymi przez system lub gdy system nie podpowiada dat kolejnych realizacji – dowolnie (warto rozdzielić w czasie).
Zgodnie z aktualnym stanem prawa i interpretacjami, czas realizacji recepty (30 dni lub 360 dni od daty realizacji od) nie wpływa na możliwą do wydania ilość leku.

• Jeśli na recepcie nie podano sposobu dawkowania, wpisano dawkowanie w sposób nieczytelny, błędny, niezgodny z przepisami (np. podano samą częstotliwość stosowania bez jednostek dawkowania) możemy wydać ilość leku nie większą od ilości zawartej w czterech najmniejszych opakowaniach określonych w wykazie leków refundowanych.

W przypadku refundowanych kropli ocznych jest to zazwyczaj jedna butelka lub opakowanie zawierające 30 minimsów. Lekarz określił na recepcie jedynie częstotliwość? Możesz spokojnie wydać do 4 butelek, nawet jeśli każda z nich ważna jest 90 dni od daty pierwszego użycia. Nie zakładamy na siłę, że pacjent stosuje tylko 1 kroplę lub nie redukujemy wydanej liczby opakowań do jednego, gdy na recepcie przepisano więcej, a nie podano pełnego dawkowania.

• Za dawkowanie uważa się informację o liczbie stosowanych jednostek dawkowania i częstotliwości ich stosowania.

Jeśli te dane określono prawidłowo na recepcie – musimy je wziąć pod uwagę i skontrolować wydanie na 120 dni terapii.

By dawkowanie na recepcie uznać za kompletne, szukamy dwóch zmiennych. Częstotliwość to np. „1 x dziennie” „Codziennie” „Dwa razy dziennie” „Rano i wieczorem”. Liczba stosowanych jednostek: „1” „1 OP/OL” „1 do obojga oczu” (w domyśle kropla) lub mililitry, np. 0,4 ml. Dla kropli ocznych istotne jest określenie, czy kropla podawana będzie do jednego oka, czy do obojga oczu – wpływa to znacząco na liczbę zużywanych kropli w ciągu dnia! Na recepcie można znaleźć takie określenia jak: OP/OL – oko prawe/oko lewe, OU – oculi utriusque – oboje oczu, oo – oboje oczu.

Przy ocenie wydania na 120 dni terapii, bierzemy również pod uwagę trwałość po pierwszym użyciu. Dane te określa podmiot odpowiedzialny w dokumencie, jakim jest charakterystyka produktu leczniczego. Informację o trwałości kropli należy zawsze przekazać pacjentowi, choć znajduje się w ulotce leku i na opakowaniu. Jeśli krople ważne są miesiąc po pierwszym użyciu, bierzemy to pod uwagę w trakcie realizacji recepty.

Przy ordynacji kilku opakowań takich kropli na recepcie najprościej przeliczyć więc, że pacjent zużyje co najmniej 1 butelkę na miesiąc terapii. Podobnie jest w przypadku jednorazowych minimsów, które należy zużyć natychmiast – przykładem jest lek Xaloptic Free (latanoprost) – jeden pojemnik to jedno podanie.

Krople Xalofree (latanoprost), Bimifree (bimatoprost), Bimifree Combi (bimatoprost + tymolol), Briglau Free (brymonidyna), Nodofree (dorzolamid) oraz Nodofree Combi (dorzolamid + tymolol) ważne są 90 dni po pierwszym użyciu. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu nowoczesnych butelek gwarantujących jałowość roztworu wodnego. By ułatwić realizację recept na wymienione krople, podmiot odpowiedzialny firma Polpharma przeprowadziła w laboratoriach badania i wydała deklarację o liczbie kropli w opakowaniach. Dane te znacząco ułatwiają pracę przy pierwszym stole! Jak łatwo policzyć – już stosowanie 1 kropli do każdego oka 2 razy dziennie pozwala na wydanie każdego potrójnego opakowania.

Alternatywny sposób zapisu dawkowania? Ministerstwo Zdrowia powiedziało tak!

W aptekach można się spotkać od kilku miesięcy z e-receptami wystawionymi na leki w postaci płynnej i określonym dawkowaniem „x opakowań na y czasu”. W przypadku kropli ocznych np. 1 opakowanie na 30 dni. Taki sposób zapisu, gdzie 1 opakowanie stanowiłoby liczbę stosowanych jednostek, a określenie na 30 dni – częstotliwość… będzie jak najbardziej uznawany, a wręcz preferowany! Ministerstwo Zdrowia w Komunikacie nr V dot. schematów dawkowania w receptach rocznych potwierdziło informację. Do zalet dawkowania określonego przez taki schemat należą: prostota dla osoby wystawiającej i realizującej receptę, umożliwienie systemom teleinformatycznym automatycznych obliczeń, zniwelowanie problemu, gdy pacjent zużywa więcej kropli niż przepisano na recepcie, bo np. kropla spływa po policzku i niezbędna jest ponowna aplikacja.