Postać leku pediatrycznego a powodzenie terapii – znaczenie rekomendacji farmaceuty

autorka: dr n. med. Magdalena Wołoszko
pediatra

Specjalnego doboru wymaga zarówno forma leku, sposób jego podania, dozownik, jak i jego akceptacja przez dziecko. Różne grupy wiekowe wymagają dostosowania sposobu podania leku.^[1] W codziennej pracy w aptece mamy zwykle do czynienia z lekami OTC podawanymi doustnie i tym tematem się zajmiemy.

Farmaceuta polecając opiekunowi preparat OTC powinien mieć na uwadze wiek dziecka, jego wagę, stan dziecka, chorobę, którą leczymy, choroby współistniejące oraz preferencje rodzica i dziecka. U młodszych dzieci do ok. 6.-7. r.ż. nie powinno dochodzić do polecania substancji leczniczych dostępnych tylko w postaciach dla dorosłych (kapsułki, tabletki). Forma podania leku oraz jego dawka powinna być zawsze zgodna z zaleceniami producenta zawartymi na opakowaniu lub ulotce dołączonej do leku. Lek podawany dziecku obligatoryjnie musi być zarejestrowany dla tej grupy wiekowej. Jeśli wszystkie wyżej wymienione warunki zostaną spełnione, pozostaje jeszcze niebagatelny problem akceptacji leku przez dziecko.

Smak
Substancje lecznicze mają zazwyczaj gorzki lub cierpki smak. Atrakcyjny smak i/lub zapach to jeden z ważniejszych aspektów branych pod uwagę podczas projektowania leku dla dzieci. Używane są w tym celu substancje słodzące oraz esencje smakowe, substancje pomocnicze, regulatory kwasowości. Pacjenci pediatryczni preferują smaki owocowe (truskawka, malina, pomarańcza, banan, jeżyna i inne), ale również dostępne są leki o smaku coli, czekolady czy gumy balonowej. Zawartość substancji poprawiających smak powinna być bezpieczna dla dziecka.^[2]

Postać leku
Najbardziej popularną i naturalną drogą podania leku dziecku jest droga doustna. Stosujemy głównie postacie płynne leków: krople doustne, roztwory, zawiesiny, syropy. Połykanie tabletki czy kapsułki zależy od indywidualnych umiejętności dziecka, jednak zwykle nie jest to możli- we wcześniej niż ok. 6.-7. r.ż. Wcześniejsze próby ich podania mogą skutkować zadławieniem.^[3] U kilkulatków dobrym rozwiązaniem mogą być formy stałe leków nieprzeznaczone do połykania, jak np. tabletki ulegające rozpuszczeniu w jamie ustnej, tabletki do żucia lub gryzienia, żelki, gumy do żucia, lizaki, granulki do rozpuszczania.

Dawkowanie i dozowniki
Przy doborze polecanego preparatu warto mieć na uwadze wygodę jego stosowania. Prosty dla opiekuna i precyzyjny sposób podania leku zwiększa jego skuteczność i zapewnia bezpieczeństwo. Do leku w formie płynnej dołączane są skalowane łyżeczki, skalowane strzykawki czy kieliszki. Warto zachęcać rodzica do używania dozownika dołączonego do danego leku.

Preferencje dziecka, czyli palatability (z ang. „smakowitość”)
To dość duże wyzwanie dla wszystkich. Rodzice wybierają zwykle jeden z trzech sposobów podania leku^[4]:

• podanie leku bezpośrednio do jamy ustnej dziecka z dozownika,


• podanie leku w formie zakamuflowanej, czyli wymieszanego z jedzeniem, napojem, czy podczas snu, odwracania uwagi dziecka,


• podawanie leku „na siłę”.

Podsumowanie
Dla dziecka zawsze należy odpowiednio dobrać formę podania leku. Przede wszystkim musi być to postać bezpieczna do podania dla danego wieku. Warto pamiętać, że – o ile jest to możliwe – mały pacjent chętniej będzie przyjmował substancje lecznicze o przyjemnym smaku i zapachu.

Przypisy:
1. Kurczewska U., Szeligowski M., Orszulak-Michalak D. Doustne postacie leków stosowane u dzieci. Farmacja Polska 2008; 64:975S–986S.
2. Venables R, Batchelor H, Hodson J, et al. Determination of formulation factors that affect oral medicines acceptability in a domiciliary paediatric population. Int J Pharm. 2015;480:55–62.
3. van Riet-Nales DA, Ferreira JA, Schobben AF, et al. Methods of administering oral formulations and child acceptability. Int J Pharm. 2015;491:261–267.
4. Bergene EH, Rø TB, Steinsbekk A. Strategies parents use to give children oral medicine: a qualitative study of online discussion forums. Scandinavian Journal of Primary Health Care. 2017;35(2):221-228. doi:10.1080/02813432.2017.1333308.