O bólach ucha zewnętrznego

Ucho zewnętrzne to część narządu słuchu, która komunikuje nasz organizm ze światem zewnętrznym. Składa się z małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewnętrznego, aż do błony bębenkowej, za którą znajduję się już ucho środkowe. Małżowina uszna jest zbudowana z chrząstki otoczonej ochrzęstną, tkanki podskórnej oraz skóry. Odpowiada za zbieranie dźwięków z otoczenia oraz przekazywanie ich do przewodu słuchowego zewnętrznego. Ból ucha to sygnał dla organizmu, że dzieje się coś nieprawidłowego w obszarze ucha zewnętrznego.

Ucho zewnętrzne jest unerwione przez włókna czuciowe z nerwów czaszkowych: trójdzielnego, twarzowego, językowo-gardłowego i błędnego oraz szyjnych nerwów rdzeniowych. To dzięki nim odczuwamy ból ucha, np. w przypadku stanów zapalnych w tej okolicy.
Stan zapalny pojawia się najczęściej wskutek infekcji bakteryjnej, grzybiczej lub wirusowej. Stanem takim jest tzw. ucho pływaka, po długim moczeniu ucha w wodzie (na co warto zwrócić uwagę szczególnie w okresie wakacyjnym), czyraki, jako skutek infekcji gronkowcem, albo róża – skutek infekcji paciorkowcowej zlokalizowanych na małżowinie usznej czy w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Grzybica może być skutkiem długotrwałej antybiotykoterapii ogólnej lub miejscowej. Na uchu zewnętrznym mogą pojawiać się bolesne zmiany związane z infekcją wirusową, np. półpasiec uszny.

W tej okolicy mogą także występować zmiany alergiczne i wyprysk kontaktowy. Wreszcie ból wywoływać będą urazy ucha. Częstą przyczyną bólu ucha jest również zaleganie nadmiaru wydzieliny woskowej w przewodzie słuchowym zewnętrznym czy ciało obce, które najczęściej wkładają sobie do ucha dzieci. Ból ucha powodować mogą procesy nowotworowe w tej okolicy, ziarniak kwasochłonny i ziarniniakowatość przebiegająca z zapaleniem naczyń.

Przewód słuchowy zewnętrzny ma długość 3-4 cm i kształt rozciągniętej litery S. Jest pokryty skórą, od strony małżowiny podstawą jest chrząstka, a dalej kość. Na początku przewodu słuchowego na skórze znajdują się krótkie włoski, których gruczoły łojowe wytwarzają wydzielinę nazywaną woskowiną uszną. Ta oleista, woskowata substancja ma zapewniać ochronę przed ciałami obcymi, wychwytywać drobne cząsteczki zanieczyszczeń, kurzu, a także martwych komórek skóry i zapobiegać przedostawaniu się tych cząsteczek do błony bębenkowej, gdzie mogłyby spowodować uszkodzenia.

Woskowina nawilża skórę, zapobiegając jej podrażnieniom, które powodują uczucie suchości i swędzenia. Czasami nadmiar woskowiny może twardnieć, powodując blokady lub złogi, które mogą prowadzić do pogorszenia słuchu.

Jeśli dojdzie do zatkania przewodu słuchowego, nie należy samodzielnie usuwać zalegającej wydzieliny patyczkami, bo najczęściej prowadzi to do wepchnięcia jej głębiej i uszkodzenia błony bębenkowej. Wydzielinę taką można rozpuszczać przy użyciu dostępnych w aptekach specjalnych preparatów olejowych (np. bazujących na naturalnych składnikach, jak olej z liści oliwki europejskiej, olej sezamowy, wyciąg z palmy Sabałowej czy olejek miętowy). Gdy czop woskowiny całkowicie zatyka przewód słuchowy, należy szukać pomocy u laryngologa, który wykona zabieg wypłukania ucha.

Nierzadko też osoby, które obserwują u siebie pogorszenie słuchu, mają poczucie, że nastąpiło zatkanie woskowiną przewodu słuchowego i próbują przy użyciu różnych, czasem nawet ostrych narzędzi wyciągnąć tę wydzielinę. Najczęściej kończy się to uszkodzeniem skóry przewodu słuchowego lub co gorsza błony bębenkowej. Bywa to także dodatkowym źródłem infekcji w zakresie ucha zewnętrznego. Dlatego należy ostrzegać przed samodzielnymi próbami, a dopiero wizyta u laryngologa i audiogram pozwalają wyjaśnić przyczynę pogorszenia słuchu. Zwykle woskowina uszna nie jest przyczyną stanów zapalnych, natomiast powikłania wynikają z niewłaściwych technik usuwania woskowiny.

Warto zaznaczyć, że stosowanie olejowych preparatów do rozpuszczania wydzieliny w uchu jest skutecznym sposobem profilaktyki zapalenia ucha zewnętrznego oraz stosowane ich w przypadkach zaczynających się zapaleń ucha. Sprzyja bowiem szybszemu wyleczeniu i zmniejszeniu bólów towarzyszących stanom zapalnym ucha.

Trzeba także podkreślić, że u wielu, nawet młodych osób długotrwałe korzystanie ze słuchawek dousznych, co robią osoby często słuchające muzyki z telefonu komórkowego, tabletu czy komputera, sprzyja wzmożonemu wytwarzaniu i zaleganiu woskowiny w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

Jak w przypadku każdej choroby, tak i w przypadku bólów ucha sukces wyleczenia zależy od prawidłowego rozpoznania przyczyn tej dolegliwości oraz przyczynowego leczenia i odpowiedniego postępowania profilaktycznego. Nieprawidłowe postępowanie w przypadku bólu ucha może prowadzić nie tylko do jego nawrotów, ale i pogorszenia stanu zdrowia pomimo leczenia objawowego.

Warto pamiętać:
Poza wymienionymi przyczynami bólów ucha zewnętrznego, dotyczącymi samego ucha, ból taki może być spowodowany przyczynami zlokalizowanymi poza uchem. Należą do nich:

• choroby zębów i przyzębia,


• zapalenie stawu żuchwowo-skroniowego,


• zmiany zapalne i zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego,


• neuralgia nerwu trójdzielnego,


• zapalenie ślinianek przyusznych,


• zapalenie migdałków i gardła,


• nowotwory gardła, dna jamy ustnej, krtani, języka,


• choroba refluksowa przełyku,


• zawał serca,


• tętniak aorty,


• kręcz szyi,


• porażenie nerwu twarzowego.

--- R E K L A M A ---