Reakcje alergiczne po ukąszeniach owadów

Alergia na jady owadów jest reakcją naszego układu immunologicznego. Oznacza ona występowanie choroby po kontakcie z bardzo małą ilością danej substancji, na którą nie reagują osoby nieuczulone.

Alergia na jad owadów oznacza nadmierną, zwykle gwałtowną reakcję po użądleniu owada. W skrajnych przypadkach użądlenie owada może skończyć się wstrząsem anafilaktycznym, a nawet śmiercią. Najczęściej występuje alergia na jad owadów błonkoskrzydłych, do których należą: pszczoła, trzmiel, osa oraz szerszeń. Szacuje się, że około 4% populacji ma uczulenie na jad owadów błonkoskrzydłych.

Za pojawienie się objawów po użądleniu odpowiedzialne są składniki jadu owadów. W reguły są to białka lub nieco mniejsze od nich peptydy. Te składniki odpowiedzialne są za wystąpienie u wrażliwych osób miejscowych i ogólnych objawów alergicznych.

U osób nieuczulonych w miejscu użądlenia może wystąpić zaczerwienienie, bolesność, niewielki obrzęk. Zwykle objawy te nie mają dużego nasilenia (tzn. średnica obrzęku jest mniejsza niż 10 cm i utrzymują się krócej niż 24 godziny). Niekiedy u osób nieuczulonych reakcja miejscowa przedłuża się wskutek wprowadzenia przez owada bakterii do skóry i tzw. wtórnego zakażenia. Mogą współwystępować wówczas objawy ogólne, takie jak gorączka czy powiększenie węzłów chłonnych.

U osób uczulonych objawy pojawiają się w ciągu od kilku lub kilkunastu minut do kilku godzin. Reakcja uczuleniowa po użądleniu owada może mieć charakter tzw. dużej reakcji miejscowej lub reakcji ogólnej (całego organizmu). Pierwsza z nich oznacza bolesność, zaczerwienienie i obrzęk o średnicy powyżej 10 cm, trwający dłużej niż 24 godz. w miejscu użądlenia. Nie jest ona groźna dla zdrowia, jeśli dotyczy kończyn, ale może zagrażać życiu, jeśli użądlenie nastąpiło w okolicę szyi, głowy, a zwłaszcza wnętrza jamy ustnej i języka lub jeśli doszło do połknięcia owada.

Jednym z objawów użądlenia przez owada jest pokrzywka. Charakteryzuje się ona zaczerwienieniem i występowaniem wypukłych bladych bąbli. Bąble te przypominają zmiany, które powstają pod wpływem kontaktu skóry z pokrzywą. Zmiany są swędzące. Pokrzywce może towarzyszyć tzw. obrzęk naczynioruchowy. Obrzęk ten dotyczy tkanek podskórnych, np. ust, powiek, rąk, stóp, niekiedy genitaliów.

Objawy alergii mogą także dotyczyć przewodu pokarmowego i wtedy mają postać kurczowych bólów brzucha, nudności lub wymiotów. Objawy ogólne ze strony układu oddechowego mogą dotyczyć obrzęku gardła (zaburzenia mowy, połykania), obrzęku krtani (chrypka), skurczu oskrzeli (świszczący wydech). Objawom tym może towarzyszyć duszność, czyli przyspieszony wysiłkowy oddech. Objawy ogólne ze strony układu krążenia obejmują spadek ciśnienia tętniczego, zapaść, utratę przytomności oraz rzadko obserwowane rozluźnienie zwieraczy układu moczowego (oddanie moczu) i zwieraczy przewodu pokarmowego (oddanie stolca). W pełni rozwinięte objawy ze strony układu krążenia nazywa się wstrząsem. Nasilone objawy ze strony układu oddechowego i układu krążenia stanowią stan bezpośredniego zagrożenia życia i wymagają szybkiego działania ratującego życie.

Warto pamiętać:

• Aby zapobiec dalszemu rozwojowi objawów w przypadku użądlenia przez pszczołę należy jak najszybciej usunąć żądło (najlepiej do 30 sekund od użądlenia) poprzez jego podważenie.


• Na miejsce użądlenia należy przyłożyć okład z lodu. Niska temperatura powoduje obkurczenie się naczyń skóry i chroni przed przedostawaniem się składników jadu dalej do naczyń krwionośnych, a wraz z krwią do całego organizmu.


• Jeśli do kilku lub kilkunastu godzin nie wystąpią żadne objawy lub jeśli ma miejsce opisana wcześniej reakcja miejscowa, nie ma potrzeby podejmowania żadnych dodatkowych działań i kontaktowania się z lekarzem.


• W przypadku łagodnych odczynów alergicznych doskonale sprawdzają się preparaty miejscowe, w których składzie znajdują się leki przeciwhistaminowe. Żele te skutecznie zmniejszają świąd i obrzęk, wykazują miejscowe działanie znieczulające oraz łagodzą podrażnienia skóry.


• W przypadku tzw. dużej reakcji miejscowej dotyczącej kończyn najczęściej wystarcza podanie doustnie leku przeciwhistaminowego bez konieczności interwencji lekarskiej.


• Gdy u osoby dotychczas nieuczulonej doszło do użądlenia w głowę, szyję, jamę ustną, język lub do połknięcia owada, należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

--- R E K L A M A ---