Grzybica paznokci – objawy, leczenie, profilaktyka

Najczęstszym patogenem odpowiedzialnym za rozwój zmian grzybiczych na paznokciach jest  Trichophyton rubrum lub Trichophyton mentagrophytes (var. granulosum lub var. Interdigitale). Zakażenie może być także wywołane grzybami pleśniowymi jak Scopulariopsis brevicauris, Fusarium sp., Aspergillus sp. i Acremonium sp., a także grzybami drożdżopodobnymi jak Candida.

Te rozmaite gatunki grzybów wykazują szczególną predylekcję do zrogowaciałego naskórka. Odnajdują idealne warunki do bytowania na chłodnych, wilgotnych stopach i paznokciach. Chodząc boso w miejscach, gdzie bywa wiele osób – dywany w pokojach hotelowych, baseny, sauna, publiczne natryski – łatwo może dojść do przeniesienia infekcji. Spory, czyli zarodniki grzybów, potrafią zaś w odpowiednim środowisku przetrwać miesiącami, np. w butach narciarskich czy przepoconym obuwiu sportowym. Do zakażenia może również dojść w salonach kosmetycznych podczas zabiegów manicure czy pedicure. Jeśli narzędzia nie są sterylizowane, a jedynie odkażane, na ich powierzchni w różnych załamaniach pozostają zarazki. Tylko odpowiednio długa sterylizacja pozwala usunąć grzyby i ich zarodniki.

Typowy obraz grzybicy paznokci wywołanej dermatofitami to zażółcenie, odwarstwienie od łożyska oraz uniesienie płytki paznokciowej. Brzeg odwarstwionej płytki paznokcia często jest postrzępiony. Z kolei w zakażeniu Candida sp. obserwuje się białe zabarwienie paznokcia. Jeśli dojdzie do zakażenia grzybami z rodzaju pleśni, zwykle dochodzi też do powstania stanu zapalnego tkanek okołopaznokciowych. Rozpoznanie infekcji stawia się na podstawie typowego obrazu klinicznego popartego badaniem mikologicznym, na wynik którego należy czekać od kilku do kilkudziesięciu dni.

Grzybica paznokci to choroba, którą łatwo się zarazić, znacznie trudniej jest się z niej wyleczyć. Nie znika sama, a domowe środki nie mają większego zastosowania. Nieleczona infekcja ma tendencję do rozprzestrzeniania się, zakażeniu mogą ulec kolejne paznokcie stóp czy rąk.

Leczeniem z wyboru w przypadku grzybicy dermatofitowej paznokci jest doustna podaż jednego z dwóch leków przeciwgrzybiczych: itrakonazolu lub terbinafiny. W przypadku niepowodzenia terapii, należy przeprowadzić ponowne leczenie doustne drugim lekiem w skojarzeniu z lekiem miejscowym: cyklopiroksem lub amorolfiną w postaci lakieru. Czasem konieczne jest usunięcie zmienionych płytek paznokciowych. Jeśli zaś grzybica dotyczy mniej niż 3 paznokci, można przeprowadzić jedynie leczenie miejscowe, lecz powinno ono trwać minimum 6 miesięcy. Leczenie skojarzone jest także konieczne w przypadku rozległego zajęcia paznokci czy u osób starszych.

W przypadku zakażeń mieszanych dermatofitami i grzybami drożdżopodobnymi lub dermatofitami i grzybami pleśniowymi wskazane jest włączenie leczenia itrakonazolem, nierzadko w połączeniu z miejscowo stosowanym cyklopiroksem lub amorolfiną. Itrakonazol ma najszersze spektrum działania w leczeniu systemowym – jest skuteczny wobec dermatofitów, grzybów drożdżopodobnych oraz pleśni. Nie wchodzi w interakcje z lekami przeciwcukrzycowymi: metforminą, gliklazydem oraz glimepirydem, przez co jest bezpieczny u pacjentów z cukrzycą.

Gdy terapia dobiega końca, niezbędne jest przeprowadzenie dezynfekcji obuwia z uwagi na ryzyko przetrwania zarodników grzybów. By leczenie grzybicy paznokci było skuteczne, powinno być prowadzone pod okiem lekarza specjalisty, np. dermatologa i wymaga cierpliwości oraz zastosowania odpowiednio dobranej terapii. Czas terapii jest bezpośrednio związany z czasem odrastania zdrowej płytki paznokciowej, w której okres utrzymywania się stężenia itrakonazolu trwa do 9 miesięcy. Dzięki temu zapobiegamy ponownemu zakażeniu.