Pod koniec sierpnia br. odbył się doroczny Kongres Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC). Tradycyjnie podczas tej konferencji ogłasza się nowe wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia określonych chorób serca i naczyń oraz zapobiegania im, które równolegle ukazują się w druku w „European Heart Journal”. Przedstawiamy wytyczne ESC, które zostały zaprezentowane podczas XXV Międzynarodowego Kongresu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, który odbył się na przełomie września i października br. Artykuł powstał na podstawie udostępnionych przez PTK materiałów pokonferencyjnych.
Eksperci uczestniczący w tegorocznym XXV Międzynarodowym Kongresie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego zgodnie przyznali, że choroby serca nadal są główną przyczyną śmiertelności w Polsce, a wyraźny trend jej spadku obserwowany w latach 2006-2016 niestety wyhamował. Pandemia COVID-19 nałożyła się więc na istniejącą już w Polsce epidemię chorób układu sercowo naczyniowego i w wyniku tego w 2020 r. pojawił się wzrost zgonów w tym obszarze o prawie 17% w porównaniu do roku poprzedniego. Zderzenie tych dwóch pandemii ujawniło zatem niewydolność systemu ochrony zdrowia w Polsce, a także w wielu innych krajach europejskich czy w USA.
Przyczyny, które miały wpływ na ten stan rzeczy:
- Ograniczenie planowych przyjęć w szpitalach, wynikające z obawy przed rozprzestrzenieniem się ognisk wirusa SARS-CoV-2. Planowe leczenie inwazyjne choroby wieńcowej spadło w okresie marzec-maj 2020 r. o ponad 70% w porównaniu do analogicznego okresu w roku 2019;
- Pacjenci z chorobami układu sercowo-naczyniowego częściej umierali po zakażeniu koronawirusem;
- Zamknięcie gabinetów lekarskich (POZ, AOS) i przejście na porady wyłącznie zdalne. Takie rozwiązanie, funkcjonujące w dobie pandemii, nie sprawdza się zupełnie u pacjentów pierwszorazowych lub z wyraźnym zaostrzeniem objawów;
Lęk pacjentów przed wzywaniem pogotowia ratunkowego i hospitalizacją z powodu możliwości zakażenia się koronawirusem nawet w przypadku bardzo niepokojących objawów jak np. nasilone bóle w klatce piersiowej. Liczba zabiegów interwencyjnego leczenia zawału serca zmniejszyła się o 35% (okresy porównawcze – jak wyżej);
- Ograniczenie wysiłku fizycznego związane z pozostawaniem w domu, co sprzyja nadwadze i jej konsekwencjom.
Wnioski:
- W 2021 r. należy przyśpieszyć przyjmowanie pacjentów z chorobami serca do szpitali, zwiększyć liczbę zabiegów i operacji, w pełni otworzyć dla pacjentów gabinety w przychodniach i poradniach.
- Ważne są również medialne kampanie informacyjne, takie jak „Nie Zostań w Domu z Zawałem” (wspólna kampania PTK i MZ) oraz kampanie zachęcające pacjentów do prowadzenia zdrowego stylu życia, a także propagowania szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 – bez szczepień możemy znowu znaleźć się w sytuacji, która miała miejsce w 2020 r.
Nowe wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego
W tym roku wytyczne dotyczyły czterech ważnych obszarów:
- niewydolności serca,
- wad zastawkowych serca,
- stymulacji i terapii resynchronizującej serce,
- prewencji chorób sercowo-naczyniowych.
Szczegółowe zestawienie wytycznych znajdą Państwo w ramce poniżej.
Wytyczne ESC 2021
- Wytyczne, wydawane w cyklu 4-letnim, podsumowują obecny stan wiedzy i proponują praktyczne zalecenia, którymi lekarze powinni kierować się podczas diagnostyki i leczenia określonych jednostek chorobowych, a także prewencji pierwotnej i wtórnej chorób układu sercowo-naczyniowego.
- Te ostatnie skupiają się na ocenie czynników ryzyka, takich jak np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy hipercholesterolemia, ocenie ogólnego ryzyka sercowo-naczyniowego w zależności od wieku, płci i czynników ryzyka, zalecaniu odpowiednich zachowań dotyczących diety, modyfikacji stylu życia czy redukcji wagi ciała.
- Pozostałe 3 wytyczne dotyczą określonych obszarów chorobowych (niewydolność serca, wady serca) lub zaleceń podejmowania terapii w zaburzeniach przewodnictwa serca.
- Z rzeczy najważniejszych należy wspomnieć o nowych zaleceniach w terapii farmakologicznej niewydolności serca i zauważyć, że niektóre leki w klasie 1, a więc najwyższej klasie zaleceń ESC są nierefundowane w Polsce.
- Bardzo ważna jest także modyfikacja wskazań do przezcewnikowego leczenia zwężenia zastawki aortalnej i niedomykalności zastawki mitralnej. Tych zabiegów nadal wykonuje się w kraju zbyt mało.
- Z kolei wytyczne do stymulacji i resynchronizacji serca skupiają się m.in. na wskazaniach do tej formy terapii u pacjentów z niewydolnością serca czy ocenie wskazań do wszczepiania defibrylatorów u pacjentów po zawale serca i z kardiomiopatią przerostową. Należy zauważyć, że tegoroczne wytyczne dotyczą obszarów chorób serca, które się wzajemnie na siebie nakładają, stąd wynikają wspólne zalecenia do określonych sposobów diagnostyki i terapii.
- Wszystkie w/w wytyczne z czasem przekładają się na codzienną praktykę kliniczną, gdzie specyficzne ograniczenia wynikają braku lub niewystarczającej refundacji nowoczesnych sposobów leczenia.