Wybór inhalatorów do wziewnego stosowania leków

autorka: dr n. med. Magdalena Wołoszko

Wziewna droga podania leku jest o wiele skuteczniejsza i bezpieczniejsza niż droga doustna czy pozajelitowa, gdyż pozwala na depozycję leku wybiórczo w oskrzelach i płucach, osiągnięcie dużego stężenia leku w drogach oddechowych, przy jednoczesnym ograniczeniu ogólnoustrojowych skutków niepożądanych. Podawane w ten sposób leki uzyskują minimalne stężenie preparatu we krwi, co w zasadzie pozbawia je ogólnoustrojowych działań ubocznych. Z wyżej wymienionych powodów w wytycznych leczenia astmy i POCHP leczeniem pierwszego  rzutu jest leczenie wziewne, a dopiero potem leczenie doustne czy w dalszej kolejności podskórne, domięśniowe i dożylne. Głównymi lekami podawanymi tą drogą są leki rozszerzające oskrzela (beta2-mimetyki) oraz glikokortykosteroidy wziewne.

Wadami leczenia wziewnego są trudności techniczne w jego podawaniu. W zależności od wieku pacjenta, jak również jego możliwości wykonania energicznego wdechu, aby mógł on opanować prawidłową technikę wykonania wdechu leku, konieczna jest za każdym razem indywidualna ocena sytuacji chorego.

W tym celu powstało kilka typów systemów podawania leków wziewnych. Kluczowym zagadnieniem jest dotarcie właściwej dawki leku do drzewa oskrzelowego. Możliwe jest to przy wystarczająco łatwym i przyjaznym dla pacjenta stosowaniu leku wziewnego. Nawet najlepszy lek nieprawidłowo przyjęty nie zadziała. Z tego wynika, iż niezmiernie istotna jest właściwa edukacja pacjenta, któremu zlecony jest dany lek.
Przy przepisywaniu recepty na dany lek lekarz powinien dokładnie i szczegółowo wyjaśnić pacjentowi technikę przyjęcia leku. Można w tym przypadku posłużyć się nawet pustymi próbkami leku w inhalatorze. Obecnie w praktyce klinicznej oprócz nebulizatorów dyszowych i ultradźwiękowych stosowane są głównie inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem (pMDI – pressurized metered dose inhaler) lub inhalatory suchego proszku (DPI – dry powder inhaler).

Inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem (pMDI)
Wielu chorych, szczególnie w najmłodszym, jak i podeszłym wieku, nie radzi sobie z przyjmowaniem leków w postaci pMDI. Według różnych danych tylko około 20-40% pacjentów prawidłowo wykonuje inhalacje tym sposobem. Stosowanie leku podawanego przez inhalator ciśnieniowy z dozownikiem pMDI wiąże się z koniecznością precyzyjnego skoordynowania podania dawki leku z wykonaniem efektywnego wdechu. Aby podanie leku w tej postaci u dzieci było możliwe, zalecane jest stosowanie komory przedłużającej (przystawki objętościowej, spacer`a). Jej zastosowanie skutecznie zwiększa depozycję leku wziewnego w drogach oddechowych, a co za tym idzie poprawia efekt kliniczny oraz zmniejsza depozycję leku w gardle. Zaletami inhalatora ciśnieniowego z dozownikiem są mały, kompaktowy kształt, powtarzalność wymierzonej dawki, małe ryzyko skażenia zawartości. Do wad należy wspomniana wyżej konieczność koordynacji wdechu z podaniem dawki leku, duża depozycja leku w gardle, zwykle brak licznika dawek. Wadami jednoczesnego stosowania z MDI przystawki objętościowej jest jej duży rozmiar oraz konieczność mycia i wymieniania zastawek tuby.

Inhalatory suchego proszku (DPI)
W tego typu inhalatorach dawka leku jest wyzwalana wdechem pacjenta. Jest to bardzo wygodne i zwiększa skuteczność leczenia. Przepływ powietrza podczas wdechu pacjenta uwalnia pojedynczą dawkę leku. Zatem nie wymagają one ścisłej koordynacji wdechu z uwolnieniem dawki leku. DPI są łatwiejsze w użyciu niż MDI, jednak wymagają wykonania stosunkowo szybkiego wdechu, aby prawidłowo zainhalować dawkę. Należy o tym pamiętać, zlecając tę formę leku u dzieci i osób w cięższym stanie. Chorzy z POCHP poprawniej stosują inhalatory DPI, przez to leczenie jest bardziej efektywne. Inne zalety DPI to brak konieczności użycia nośnika leku, mały, przenośny kształt, wygodny, krótki czas inhalacji, zwykle obecny licznik pozostałych w opakowaniu dawek. Na rynku istnieje szeroki wybór inhalatorów DPI. Inhalatory różnią się pomiędzy sobą – niektóre wymagają bardziej skomplikowanej obsługi poprzez konieczność wymieniania kapsułek z lekiem po każdej inhalacji (w urządzeniach typu aerolizer), podczas gdy w innych typach inhalatorów nie ma takiej konieczności (w urządzeniach typu dysk).

Oto przykładowy, prosty sposób użycia aparatu do inhalacji DPI w postaci Dysku:

1. Otworzyć aparat do inhalacji i ustawić dawkę.


2. Włożyć ustnik do ust, zamknąć usta.


3. Wykonać wdech i zamknąć aparat do inhalacji.