autorka: mgr farm. Agnieszka Magryta
Nie wszystkie interakcje leków są istotne w praktyce, jednak leki przeciwnadciśnieniowe stanowią newralgiczną grupę, ponieważ wymagają uważnej kontroli dawkowania, a więc interakcje mogą w istotny sposób zaburzyć raz ustabilizowany schemat. Inne, jak np. digoksyna czy warfaryna, mają wąski zakres terapeutyczny, dlatego wszelkie wahania ich stężenia w surowicy mogą być znamienne w skutkach. Ryzyko interakcji rośnie wraz z liczbą przyjmowanych leków (do 88 proc. przy stosowaniu 5 leków), suplementów diety bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, ale też z niewłaściwym łączeniem leków z niektórymi pokarmami czy napojami. Ryzyko jest większe u osób starszych, gdyż ich organizmy mają zredukowaną tkankę mięśniową na rzecz tkanki tłuszczowej, mniejszą ilość wody oraz białek transportujących leki.
Alkohol, soki, sól
Podstawową zasadą jest popijanie leków wodą i nie zażywanie ich z alkoholem, który może zmieniać ich kinetykę. Jednorazowe spożycie dużej ilości alkoholu może nasilać działanie leku (przez hamowanie enzymów metabolizujących leki) lub je osłabiać, gdy jest spożywany regularnie (efekt indukcji enzymatycznej). Leki mogą również wpływać na kinetykę alkoholu, np. po podaniu werapamilu stężenie etanolu we krwi znacznie wzrasta. Największe ryzyko istnieje przy połączeniu etanolu z azotanami lub β-adrenolitykami, gdyż w wyniku interakcji może dojść do nadmiernego spadku ciśnienia. Łączenie leków kardiologicznych z alkoholem i napojami energetyzującymi zawierającymi taurynę i kofeinę może prowadzić nawet do śmierci. Pokarm może nasilać działanie leków poprzez wydłużenie czasu przebywania leku w przewodzie pokarmowym, a tym samym zwiększenie rozpuszczalności. Szczególne znaczenie mają pokarmy tłuste, które mogą powodować wzrost stężenia β-adrenolityków i dikumarolu. Kaptopril natomiast wchłania się gorzej z pokarmem, dlatego powinien być przyjmowany godzinę przed lub dwie po posiłku. Sok grejpfrutowy jest inhibitorem cytochromu P450, a konkretnie izoenzymu CYP3A4, odpowiedzialnego za efekt pierwszego przejścia leków, jak atorwastatyna, simwastatyna, werapamil czy nitrendypina, dlatego jego spożywanie powinno być zaniechane. Niekontrolowany wzrost stężenia statyn może doprowadzić do rabdomiolizy. Z kolei sok żurawinowy, wyciąg z miłorzębu japońskiego, duże dawki wit. E (≥ 400 IU) mogą nasilać działanie antykoagulacyjne leków i zmieniać wartość INR. Leki kardiologiczne stosowane w nadciśnieniu często łączone są z dietą niskosodową, w której stosuje się substytuty soli kuchennej zawierające jony potasu. Może wówczas pojawić się ryzyko hiperkaliemii, w przypadku, gdy pacjent stosuje inhibitory konwertazy angiotensynowej i diuretyki oszczędzające potas (np. spironolakton).
NLPZ i inne leki kardiologiczne
W dość istotną interakcję z lekami przeciwnadciśnieniowymi wchodzą dostępne również bez recepty NLPZ. Przez inhibicję COX i hamowanie syntezy prostaglandyn zwiększa się przesączanie kłębuszkowe, a co za tym idzie – osłabienie efektu hipotensyjnego. Leki kardiologiczne wchodzą też często w interakcje między sobą, nasilając wzajemne działanie hipotensyjne, dlatego kolejne leki powinny być dołączane stopniowo i w odpowiednich dawkach. Szczególnie istotne jest dostosowywanie dawek leków kardiologicznych przy wprowadzaniu lub odstawianiu inhibitorów i induktorów enzymatycznych.