Interakcje żywność-lek: czosnek

Czosnek pospolity (Allium sativum) oraz jego preparaty są często stosowane w profilaktyce i wspomaganiu wielu chorób. Wykazano właściwości hipolipemiczne, hipotensyjne, przeciwkrzepliwe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze czosnku. To wielokierunkowe działanie jest związane z zawartymi w czosnku związkami siarkowymi m.in. z allicyną^{[1, 2]}. Czosnek może być dodawany do potraw lub spożywany w postaci suplementów diety zawierających jego ekstrakty. Łączenie czosnku lub jego preparatów z lekami może być jednak niekorzystne dla pacjenta z uwagi na skutki interakcji zioło-lek^{[3, 4]}.

Leki przeciwzakrzepowe

Czosnek ma właściwości antykoagulacyjne i może zwiększać wskaźnik INR oraz ryzyko krwawienia u pacjentów stosujących leki przeciwkrzepliwe takie jak warfaryna. Pacjentom zażywającym leki przeciwkrzepliwe zaleca się informowanie lekarza prowadzącego o spożywaniu czosnku i/lub jego preparatów. Rekomenduje się również, aby osoby stosujące terapię przeciwkrzepliwą, po rozpoczęciu lub zaprzestaniu stosowania czosnku i jego preparatów, kontrolowali wskaźniki krzepnięcia krwi^{[5, 6]}.

Należy jednak zaznaczyć, że synergistyczny efekt leków przeciwzakrzepowych, w tym warfaryny i czosnku (oraz jego preparatów) nie został potwierdzony w badaniach klinicznych^[4].

Kwas acetylosalicylowy

Czosnek może wzmacniać efekt przeciwkrzepliwy kwasy acetylosalicylowego. Łączenie czosnku i ASA może mieć pozytywne działanie, kiedy celem terapii jest zmniejszenie ryzyka zakrzepów krwi u pacjentów. Jednak celowe łączenie wszelkich ziół i leku wymaga monitorowania wskaźnika INR. Nieświadome wywołanie tego addytywnego efektu może zwiększać ryzyko krwawień i mieć poważne konsekwencje dla zdrowia pacjenta^[6].

Leki przeciwcukrzycowe i insulina

W wielu badaniach potwierdzono przeciwcukrzycowe działanie czosnku m.in. poprzez zmniejszenie stężenia glukozy w krwi i obniżenie insulinooporności. Czosnek i jego preparaty mogą być zatem stosowane we wspomaganiu terapii cukrzycy. Jednak lekarze przestrzegają przed niekontrolowanym włączaniem dużych ilości czosnku do diety lub zażywaniem preparatów z czosnkiem, gdyż może to skutkować niekorzystnym efektem wzmacniającym działanie stosowanej dawki insuliny u pacjentów^{[2, 3]}.

Wpływ na absorpcję i metabolizm leków

Związki aktywne zawarte w czosnku oraz w suplementach diety wpływają na aktywność enzymów metabolizujących m.in. CYP3A4, CYP2E1, CYP2C9 oraz na aktywność transportera Pgp (glikoproteina P). W niektórych badaniach stwierdzono efekt hamujący czosnku na wspomniane enzymy i transportery^[7]. Wyniki tych badań wskazują, że czosnek i jego preparaty mogą zmieniać farmakokinetykę wielu leków, które są substratami enzymów metabolizujących i transporterów. Sugeruje się, że czosnek może hamować metabolizm statyn, blokerów kanałów wapniowych, niektórych środków antykoncepcyjnych i inhibitorów proteaz stosowanych w leczeniu zakażeń ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV)^{[4, 7]}.

Czosnek może wykazywać działanie hepatoprotekcyjne po przyjęciu dużych dawek paracetamolu. W badaniach z udziałem szczurów oraz w studium przypadku (case study) stwierdzono, że substancje siarkowe zawarte w czosnku zmniejszają aktywność enzymu CYP2E1 w wątrobie i poprzez to obniżają syntezę toksycznych metabolitów paracetamolu^{[4, 7]}.