Co nas gryzie?

Największa plaga zaczyna się w czerwcu. Szykujmy się. W tym roku ze względu na ciepłą zimę i wysokie temperatury większości owadów udało się przezimować. Warto więc wiedzieć, jak pomóc pogryzionemu pacjentowi, który szuka pomocy w naszej aptece, i co doradzić osobie, która wybiera się w miejsce, w którym będzie wystawiona na atak owadów.

Dawka bolesnego jadu

Jad osy, szerszenia i pszczoły powstaje w gruczołach ślinowych i magazynowany jest w worku jadowym, tak więc owady te są przez cały czas gotowe do użądlenia. Ponieważ pszczoła może użądlić tylko raz, wydziela największą ilość jadu - do 100 mg. Osowate, które potrafią wbijać żądło kilka razy pod rząd, aplikują jad porcjami - od 2 do 10 mg. Jad jest mieszaniną wielu związków, przy czym odczucia bólowe wywołują histamina, acetylocholina, mellityna i kininy. Przy reakcji uczuleniowej ważna jest wiedza, jaki owad nas użądlił, ponieważ jady zawierają różne alergeny. Na przykład osa wydziela antygen 5, fosfolipazę A i hialuronidazę. W jadzie pszczoły znajduje się głównie fosfolipaza A, hialuronidaza, mellityna i fosfolipaza kwaśna. U szerszenia występują dodatkowo kininy i acetylocholina.

Szybka pomoc po użądleniu

Użądlenia są wyjątkowo bolesne (ból najlepiej uśmierza okład z lodu), a dla alergików wręcz niebezpieczne. Objawami uczulenia są: obrzęk oddalony od miejsca użądlenia, uogólniona pokrzywka, zmiana zabarwienia głosu, chrypka, świszczący oddech, swędzenie ciała, katar, zapalenie spojówek. Dlatego osobom uczulonym zaleca się noszenie przy sobie autostrzykawki z adrenaliną, gdyż po użądleniu, mogą zareagować groźnym dla życia wstrząsem anafilaktycznym (spadek ciśnienia, dusznica, sinica). W Polsce jedyną zarejestrowaną autostrzykawką jest „Fastject”.

Pomoc lekarskaW przypadkach wystąpienia miejscowej reakcji alergicznej, wystarczające są doustne leki antyhistaminowe, preparaty wapnia, miejscowo maści sterydowe. Jeżeli doszło do rozwoju reakcji uogólnionej (1-4 stopień wg Mullera), należy: zapewnić dostęp do żyły przez podawanie płynów, podać dożylnie Metylprednisolon 100-200 iv. co sześć godzin lub odpowiednik, Clemastin 2 mg iv., Phenazolinę i. m. lub i. v., Calcium i. v., adrenalinę 0,5-1,0 mg i. m. lub s. c. - Chorzy, u których rozwinął się pełnoobjawowy wstrząs, powinni być zawsze hospitalizowani i pozostawać kilka dni pod obserwacją, ze względu na możliwość wystąpienia późnych powikłań narządowych. Jedyną skuteczną przyczynową metodą leczenia, dającą w 90 proc. wyleczenie, jest odczulanie swoiste - mówi dr Radosław Gawlik z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.

Ukłucie ze znieczuleniem – kleszcz

Kleszcz wędruje do najbardziej ukrwionej części ciała (skóry głowy, pachy, pachwin) i przy pomocy ostrej trąbki wrzyna się w skórę. Nie odczuwamy ukłucia, ponieważ w jego ślinie zawarta jest substancja znieczulająca. Jesteśmy za to wrażliwi na przenoszone przez kleszcze pierwotniaki, wirusy i bakterie. Poważnym następstwem ugryzienia jest krętkowica kleszczowa, zwana boreliozą.

Pomoc lekarska Jeśli po kilku dniach lub tygodniach w miejscu, gdzie ugryzł nas kleszcz, pojawi się zaczerwienienie i objawy grypowe, potrzebna jest antybiotykoterapia. Nieleczona borelioza grozi obrzękami stawów, bólami, a nawet porażeniem nerwów czaszkowych, zapaleniem opon mózgowych i serca. Niestety, nadal nie ma szczepionki przeciwko tej chorobie. Istnieje za to szczepionka uodparniająca na drugą chorobę przenoszoną przez kleszcze, czyli wirusowe zapalenie mózgu. Uzyskanie pełnej odporności wymaga poddania się dwóm zastrzykom w odstępie 14 dni. U osoby niezaszczepionej objawy zapalenia mózgu pojawiają się 6 do 21 dni od ugryzienia kleszcza: senność, zmęczenie, gorączka, ból stawów i mięśni. Następnymi objawami są: światłowstręt, niewyraźne widzenie, zawroty głowy, trudności w mówieniu i niemożność chodzenia. Choroba wymaga leczenia szpitalnego.