Nauka
Nowe metody odczulania alergików
6 minut
dr n. med. Katarzyna Wrotek
specjalista chorób wewnętrznych, alergolog, członkini Polskiego Towarzystwa Alergologicznego
Szczepionki alergenowe to preparaty farmaceutyczne zdolne do wywoływania odpowiedzi immunologicznej bez prowokowania działań toksycznych dla organizmu. Oczekiwania zatem w stosunku do każdej szczepionki są bardzo duże. Ma być skuteczna, bezpieczna, prosta w podawaniu i wygodna dla pacjenta. Aby zapewnić te warunki, prace badawcze zajmują się różnymi składowymi szczepionek (alergenami, adiuwantami, substancjami konserwującymi i stabilizującymi).
Adiuwanty zwiększają immunogenność szczepionki, czyli odpowiedź układu immunologicznego poprzez wiele mechanizmów. Mogą chronić przed enzymami proteolitycznymi, wpływać na przeciwciała, zwiększać aktywność komórek układu immunologicznego. Przykładowym adiuwantem w szczepionkach alergenowych są związki glinu (np. wodorotlenek glinu). Substancje konserwujące są dodawane do szczepionek, aby powstrzymać rozwój drobnoustrojów, a substancje stabilizujące mają za zadanie zmniejszyć wpływ warunków zewnętrznych na szczepionkę.
Alergeny to cząsteczki białkowe lub glikoproteiny zdolne do wiązania immunoglobulin klasy E. Te alergeny, które wywołują uczulenie u ponad 50% pacjentów, są nazywane głównymi.
Immunogenność alergenu w szczepionce zależy od wielu czynników:
- budowy cząsteczki,
- wielkości (im większy antygen białkowy tym dłuższy czas przebywania w organizmie),
- drogi podania.
Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI) akceptowane w immunoterapii alergenowej są dwie drogi podania – podskórna i podjęzykowa (tabletki, krople). Szczepionki podskórne przez wiele lat były podawane częściej, stąd uznawane są za „starszą” metodę odczulania. Szczepionkom podjęzykowym zajęło więcej czasu dojście do uznania ich za skuteczne preparaty. Wymagały większych dawek alergenów do uzyskania tego samego efektu co ich odpowiedniki podawane podskórnie. Ponadto koszty terapii były wielokrotnie wyższe, co często powodowało skracanie czasu podawania szczepionki. Mniejsza dawka kumulacyjna alergenu skutkowała mniejszą skutecznością odczulania. Sytuacja stopniowo ulegała zmianie, pojawiło się więcej prac naukowych potwierdzających skuteczność immunoterapii podjęzykowej przy przestrzeganiu schematów i ta droga podawania uzyskała miano „nowej” metody odczulania.