Lerkanidypina w terapii nadciśnienia tętniczego

Lerkanidypina jest nowoczesnym lekiem z grupy długo działających antagonistów wapnia charakteryzującym się korzystnymi właściwościami farmakokinetycznymi i farmakodynamicznymi. Należy do III generacji leków z tej grupy o długim działaniu i silnym efekcie przeciwnadciśnieniowym. Wskazana jest w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Jest dobrze tolerowana przez pacjentów niezależnie od wieku, a jej stosowanie związane jest z rzadszym występowaniem obrzęków obwodowych. Działanie lerkanidypiny jest selektywne względem naczyń krwionośnych, a wpływ na czynność i kurczliwość mięśnia sercowego minimalny.

Nadciśnienie tętnicze – dane z badań

Szacuje się, że na nadciśnienie tętnicze cierpi ok. 11 mln Polaków, z czego 1/3 nie wie o chorobie. Przeprowadzone badania NATPOL 2011 wykazały, że ponad 9% chorych z rozpoznanym nadciśnieniem w żaden sposób nie podejmuje leczenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła nadciśnienie tętnicze jako główny powód przedwczesnych zgonów na całym świecie^[1]. Schorzenie wykrywa się na podstawie pomiarów ciśnienia, które przeprowadza się w kilkudniowych odstępach^[2].

Leczenie nadciśnienia tętniczego obejmuje zmianę dotychczasowego stylu życia, wdrożenie odpowiedniej farmakoterapii z użyciem leków hipotensyjnych oraz modyfikowanie ryzyka sercowo-naczyniowego. Zmianę stylu życia należy rozpatrywać pod kątem wprowadzenia diety śródziemnomorskiej, ograniczenia spożycia alkoholu, rzucenia palenia papierosów, ograniczenia spożycia soli oraz tłuszczu, a zwiększenie spożycia warzyw i owoców oraz wdrożenie aktywności fizycznej.

Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego opiera się na zastosowaniu leków hipotensyjnych, np. diuretyków tiazdydowych, beta-blokerów, blokerów kanału wapniowego, inhibitorów ACE, blokerów receptora angiotensynowego. W tej kwestii warto bliżej przyjrzeć się lerkanidypinie – substancji należącej do grupy blokerów kanału wapniowego.

Antagoniści wapnia w leczeniu nadciśnienia tętniczego

W leczeniu nadciśnienia tętniczego antagoniści wapnia zaczęli być wykorzystywani już w latach 70. ub.w. W tej grupie można wyróżnić 3 podgrupy: pochodne dihydropirydyny, pochodne fenyloalkiloaminy oraz pochodne benzotiazepiny. Lerkanidypina należy do grupy pochodnych dihydropirydyny. To nowoczesny i bezpieczny lek III generacji, antagonista kanałów wapniowych typu L i T^[3]. Mechanizm działania leku polega na rozkurczaniu mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Dochodzi do zmniejszenia całkowitego obwodowego oporu naczyniowego^[4].

Lerkanidynipa jako jedyny lek z tej grupy wykazała działanie nefroprotekcyjne, które polega na rozszerzeniu zarówno tętniczek doprowadzających jak i odprowadzających, co w efekcie obniża w ten sposób ciśnienie w kłębuszku nerkowym (korzystny efekt hemodynamiczny). Najprawdopodobniej dzięki temu dochodzi do zmniejszenia białkomoczu oraz spowolnienia rozwoju niewydolności nerek.

Działanie leku, które ma na celu spowolnienie postępu przewlekłego uszkodzenia nerek, zostało potwierdzone i udokumentowane na podstawie badań, Della i współpracownicy odnotowali skuteczną terapię hipotensyjną, dodatkowo lerkanidypina nie pogarszała albuminurii u chorych z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą typu 2. Co ważne, omawiana substancja w dawkach terapeutycznych nie wywołuje odruchowej tachykardii, co jest typowe dla pozostałych leków z grupy pochodnych dihydropirydynowych. Rzadziej dochodzi do powstania obrzęków (występują tylko w niewielkiej ilości), co u pozostałych leków tej grupy jest jednym z najczęściej występujących działań niepożądanych^[5]. Naukowcy przeprowadzili badania, w których porównywali pod względem wystąpienia obrzęków amlodypinę i lerkanidypinę. Objętość obrzęków występująca po podaniu amlodypiny wynosiła ok. 60,4 ml, a u pacjentów stosujących lerkanidypinę tylko 5,3 ml.

Właściwości lerkanidypiny

Lerkanidypina była obiektem wielu badań i doświadczeń jednak najciekawsze przeprowadził profesor Carlo Borghi z Bolonii. Chorzy, którzy uczestniczyli w tych eksperymentach, byli leczeni amlodypiną (III gen.), felodypiną (II gen.), nifedypiną (II gen.) i nitrendypiną (II gen.). Profesor Borghi oceniał, jak często pojawiały się działania niepożądane (bóle głowy, uderzenia gorąca i obrzęki w okolicach kostek). Zastosowanie każdego z wyżej wymienionych leków oprócz lerkanidypiny powodowało wystąpienie działań niepożądanych. W chwili, gdy podawano lerkanidypinę, w 50% objawy ustępowały. Gdy po czasie wracano do tych leków wszystkie wymienione wcześniej zaburzenia wracały. W wyniku przeprowadzonych badań potwierdzono, że to właśnie lerkanidypinę charakteryzuje wysoka tolerancja oraz rzadsze występowanie działań niepożądanych^[6].

Bardzo ważne z punktu widzenia prawidłowej farmakoterapii jest to, jak pojawienie się działań niepożądanych wpływa na compliance terapii. Zignorowanie zaleconej przez lekarza dawki leku albo świadome zaniechanie leczenia może prowadzić do powstania działań niepożądanych. W badaniach Elderly Medication Analysis przedstawiono, że chorzy zaprzestają farmakoterapii ze względu na trudności z połykaniem kapsułki lub tabletki. Czasami mają problem z otwarciem opakowania leku i zniechęcają się, porzucając leczenie, pacjentom nie odpowiada także smak leku. Te wszystkie czynniki wpływają na obniżenie compliance terapii. Istotne w ocenie zarówno compliance oraz adherence u pacjentów chorych na nadciśnienie tętnicze byłoby wdrożenie kontroli wśród chorych. Po rozpoczęciu leczenia wizyty lekarskie powinny odbywać się co 2-4 tygodnie, co umożliwiłoby ocenę skuteczności działania leków oraz występowania działań niepożądanych^[7].

Wracając do cech charakteryzujących i wyróżniających lerkanidypinę na tle pozostałych leków hipotensyjnych, ważne jest, że nie zaobserwowano kumulacji leku w organizmie. Lerkanidypina podawana jest raz na dobę. Cechuje się bardzo wysoką lipofilnością i selektywnością względem receptorów wapniowych, które znajdują się w ścianach naczyń oraz odznacza się wysoką skutecznością hipotensyjną (efekt farmakologiczny utrzymuje się do 24 godzin) zarówno w monoterapii jak i w politerapii nadciśnienia^[8].

Stosowanie

Lerkanidypina to małe, podzielne i łatwe do połknięcia tabletki, które nie zawierają glutenu. Lek ten powinno przyjmować się na czczo, jest to istotne z powodu skuteczności terapii. Ma to szczególnie związek z efektem pierwszego przejścia biodostępności leku, bowiem gdy pacjent przyjmie lek z posiłkiem, jego biodostępność maleje^[9]. Brak glutenu w tabletkach wpływa pozytywnie na układ pokarmowy, nie dochodzi do powstania niestrawności, nadprodukcji gazów, uczucia ciężkości^[10].

Podobnie jak inni przedstawiciele tej grupy leków, również lerkanidypina nie wykazuje negatywnego działania na parametry metaboliczne, takie jak stężenie lipidów czy glikemię. Z tego powodu może być lekiem szczególnie preferowanym w leczeniu nadciśnienia tętniczego u osób z cukrzycą i/lub dyslipidemią.

Badania prof. Tadei wykazały, że trzymiesięczna kuracja tą substancją spowodowała zwiększone działanie bradykininy oraz wzrost ilości tlenku azotu, co ukazało plejotropowe, śródbłonkowe i protekcyjne działanie lerkanidypiny^[11]. Wdrożenie efektywnego leczenia przy użyciu nowoczesnego leku III generacji u pacjenta z nadciśnieniem tętniczym wpływa na komfort życia, a ten kształtuje pozytywną ocenę skuteczności przeprowadzonej terapii^[12].