Co negatywnie wpływa na nasze oczy?

Dyskomfort, pieczenie, zaczerwienienie oczu, uczucie ciała obcego w oku, uczucie suchości lub paradoksalnie łzawienie – symptomy te często towarzyszą pacjentom codziennie i wpływają negatywnie na jakość i komfort życia. Co je powoduje i jak im zaradzić?

Film łzowy – skład i znaczenie

Za wystąpienie powyższych objawów odpowiedzialne są zaburzenia ilości i/lub składu filmu łzowego. Film łzowy składa się z trzech warstw – warstwy lipidowej, wodnej i mucynowej. Łzy odgrywają ważną rolę w oku, nawilżając, utrzymując prawidłowy metabolizm rogówki oraz wyrównując drobne nierówności na jej powierzchni. Dzięki filmowi łzowemu rogówka jest przezroczysta i zachowuje swoje właściwości optyczne – niezbędne do prawidłowego widzenia. Łzy dodatkowo wypłukują zanieczyszczenia z oka. Mają także działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze.

Negatywne czynniki

Niekorzystnie na film łzowy wpływa wiele czynników. Na niektóre z nich nie mamy wpływu jak podeszły wiek, czy płeć żeńska. Zespół suchego oka występuje częściej u kobiet (szczególnie w wieku menopauzalnym) niż u mężczyzn. Z wiekiem i pod wpływem zmian hormonalnych w organizmie zmienia się skład łez oraz zaburzona jest ich produkcja.

Negatywnie na nawilżenie oczu wpływają wszelkie ingerencje na ich powierzchni. Przykładem mogą tu być popularne zabiegi okulistyczne, takie jak korekcje laserowe wzroku czy operacje zaćmy. W gabinetach lekarskich pacjenci bardzo często, mimo dobrego widzenia uskarżają się na dyskomfort po operacjach okulistycznych, a wynika on z niewystarczającej regeneracji powierzchni oka.

Kolejną grupę czynników nasilających tzw. zespół suchego oka (ZSO) stanowią choroby ogólne, np.: niedoczynność tarczycy, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjögrena oraz przyjmowane leki antykoncepcyjne, przeciwdepresyjne, przeciwalergiczne, a także leczenie onkologiczne w szczególności chemioterapia.

Niekorzystnie na film łzowy wpływa również rzadkie mruganie, kiedy jesteśmy skupieni np. przy pracy z komputerem, „scrollowaniu” na smartfonie, oglądaniu telewizji czy czytaniu. Dyskomfort potęguje także noszenie soczewek kontaktowych, słabe nawodnienie organizmu i brak odpowiedniej ilości snu. Niekorzystnie na film łzowy wpływa palenie papierosów i przebywanie w pomieszczeniach w których znajduje się dym tytoniowy.

Oczy w okresie jesienno-zimowym

Okres jesienno-zimowy to czas, w którym pojawia się wiele dodatkowych czynników wysuszających oczy, takich jak: ogrzewanie, niska wilgotność pomieszczeń, zanieczyszczenie środowiska, zmiany temperatur (zimno-ciepło), krótki dzień, zimny wiatr, mniej światła słonecznego. Dodatkowo krótsze dni powodują konieczność korzystania ze sztucznego oświetlenia, sprawiają też, że więcej czasu spędzamy przy komputerze lub oglądając telewizję. Powyższe czynniki mogą prowadzić do przesuszenia powierzchni oka i szybszego parowania filmu łzowego nasilając dyskomfort oczu.

W wielu polskich miastach w sezonie jesienno-zimowym dochodzi jeszcze jeden czynnik działający negatywnie na narząd wzroku, a mianowicie smog. W związku z ogrzewaniem i emisją spalin dochodzi do znacznego przekroczenia norm zanieczyszczenia powietrza.

Smog najczęściej jest wiązany z chorobami układu oddechowego, sercowo-naczyniowego oraz nowotworami, natomiast o zagrożeniu dla oczu mówi się niewiele. Tymczasem cząsteczki pyłu smogowego zawierają wiele substancji toksycznych oraz alergenów, które mogą doprowadzać do zespołu suchego oka i uciążliwego przewlekłego zapalenia spojówek. Szczególnie szkodliwy jest pył PM10, który drażni i prowadzi do wysuszenia powierzchni oka i upośledzenia produkcji łez.

Podsumowując niekorzystnie na film łzowy wpływa wiele czynników. Niektóre z nich można wyeliminować lub ograniczyć, jednak w wielu przypadkach nie jest to możliwe. Zdając sobie sprawę z tego, co wpływa negatywnie na powierzchnię oka, możemy tego unikać lub starać się eliminować, jeśli jest to oczywiście możliwe.

Jak im przeciwdziałać?

Można stosować profilaktycznie krople nawilżające aby zapobiegać lub/i łagodzić objawy. Jeśli zastosujemy je odpowiednio szybko, można zapobiec rozwojowi objawów i powstawaniu zaawansowanego stadium dolegliwości, stanów zapalnych i podrażnień oka prowadzących do pogorszenia jakości widzenia i codziennego dyskomfortu.

Przy długotrwałym stosowaniu kropli nawilżających należy pamiętać, aby unikać kropli mających w swym składzie konserwant, ponieważ stosowany przewlekle wykazuje negatywny wpływ na powierzchnię gałki ocznej. Krople nawilżające bez konserwantów mogą być natomiast stosowane długotrwale i wpływają korzystnie na poprawę komfortu widzenia.

Przy wyborze kropli dobrze jest wiedzieć, czy za ZSO odpowiada zmniejszenie ilości, czy zmiana frakcji filmu łozowego, ponieważ odpowiedni dobór kropli przyniesie większą ulgę. Warto szczególnie w sezonie grzewczym zadbać o prawidłową wilgotność pomieszczeń i nawilżać oczy oraz odpowiednio nawadniać organizm, co będzie wpływać korzystnie na produkcję łez. Negatywne działanie smogu na powierzchnię naszych oczu można ograniczyć poprzez stosowanie kropli nawilżających, które jednocześnie będą nawilżać powierzchnię oczu oraz wypłukiwać alergeny.