Opieka farmaceutyczna
Choroba Parkinsona – historia oraz najnowsze standardy leczenia
6 minut
Po włączeniu leków sprawność ruchowa pacjentów spektakularnie się poprawia. Ten okres dobrego funkcjonowania nazywany jest „miodowym miesiącem” i trwa kilka lat. Niestety, w miarę jej postępu, odpowiedź na leczenie farmakologiczne pogarsza się. Czas efektywnego działania leków skraca się i chorzy zaczynają odczuwać nawrót objawów kilka razy dziennie. Prowadzi to do naprzemiennych okresów dobrej sprawności (stan ON) i złej sprawności (stan OFF). Dodatkowo często pojawiają się mimowolne ruchy kończyn przypominające pląsanie (tzw. dyskinezy), które mogą być związane z wahaniami działania leków. Prowadzi to do konieczności ciągłej modyfikacji stosowanego leczenia farmakologicznego.
Poza farmakoterapią doustną, istnieją alternatywne metody objawowego leczenia ch.P.: Głęboka Stymulacja Mózgu (ang. Deep Brain Stimulation – DBS) oraz pompy infuzyjne – pompa lewodpowa (Duodopa) i apomorfinowa.
Wszystkie metody farmakoterapii doustnej i inwazyjnego leczenia ch.P. są metodami objawowymi i nie pozwalają na zatrzymanie lub spowolnienie procesu chorobowego. Niezależnie od rodzaju stosowanej terapii, od pierwszego dnia po rozpoznaniu i w każdym stopniu zaawansowania choroby konieczna jest równoczesna rehabilitacja i systematyczna aktywność ruchowa. Lawinowo rośnie ilość doniesień i dowodów naukowych w tym obszarze. Zmienia się również model rehabilitacji w ch.P. Opiera się na stałym, dedykowanym programie ćwiczeń dostosowanym do zaawansowania choroby, możliwości chorego, jego wieku oraz poziomu aktualnej sprawności fizycznej. Rehabilitacja we wczesnej fazie ch.P. ma efekty neuroprotekcyjne, w fazie średniozaawansowanej – neuroregeneracyjne, a w fazie zaawansowanej – kompensacyjne i adaptacyjne. Standardowe metody rehabilitacji w ch.P. opierają się na korekcie chodu, utrzymaniu prawidłowej postawy, aktywności ruchowej i społecznej. W programie zajęć znajdują się między innymi ćwiczenia oddechowe, rozluźniające, koordynacyjne i równoważne, w regularnym tempie, wspomagane rytmem i muzyką. Inne formy kompleksowej rehabilitacji w parkinsonizmie obejmują muzykoterapię i choreoterapię (terapię tańcem), Nordic Walking, boks i tai-chi. Najbardziej nowoczesną i kompleksową terapią w ch.P jest rehabilitacja w warunkach wirtualnej i dodanej rzeczywistości (virtual & augmented reality).
Piśmiennictwo:
1. Friedman A. Epidemiologia. [W:] Friedman A, red. Choroba Parkinsona, mechanizmy, rozpoznawanie, leczenie. Lublin: Wydawnictwo Czelej; 2005, str.1-5.
2. Bogucki A, Sławek J, Boczarska-Jedynak M i wsp. Leczenie zaawansowanej choroby Parkinsona – rekomendacje Polskiego Towarzystwa Choroby Parkinsona i Innych Zaburzeń Ruchowych. Polski Przegląd Neurologiczny 2014;10:15-22.
3. Keus i wsp. Physical therapy in Parkinson’s disease: evolution and future challenges. Mov Disord 2009; 24(1):1-14.