Bisoprolol w codziennej praktyce, czyli serce dla serca

Choroby układu krążenia stanowią wiodącą przyczynę zgonów w Polsce i na całym świecie. Istnieje wiele grup leków, które poprzez ich stosowanie zmniejszają częstość zdarzeń sercowo-naczyniowych, przez co wpływają na poprawę ryzyka sercowo-naczyniowego. Jedną z tych grup leków są beta-adrenolityki, a przedstawicielem tej grupy jest bisoprolol. W terapii nadciśnienia tętniczego nie tylko najczęściej przepisywaną grupą leków hipotensyjnych są beta-adrenolityki, ale również najczęściej przepisywanym lekiem w terapii nadciśnienia tętniczego jest bisoprolol.

Bisoprolol – co to znaczy, że jest to wysoce kardioselektywny beta-adrenolityk?

Charakteryzuje się on wysoką kardioselektywnością. Oznacza to, że najbardziej wiąże się z receptorami beta1, których obecne są w mięśniu sercowym. Działając najbardziej w obrębie serca, bisoprolol nie wpływa istotnie na funkcję innych narządów i układów, na przykład na receptory beta2, których pobudzenie może prowadzić do zaostrzenia astmy czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Bisoprolol – jakie ma wskazania i jak jest dawkowany?

Najczęściej bisoprolol występuje w dawkach 2,5, 5 i 10 mg. Zgodnie z informacją zawartą w charakterystyce produktu leczniczego wskazania do poszczególnych dawek zawarto w Tabeli 1. Terapię bisoprololem, zwłaszcza u pacjentów z niewydolnością serca, powinno zaczynać się od stosowania małych dawek, stopniowo je zwiększając w trakcie procesu terapeutycznego. Dostępność różnych dawek pozwala na indywidualne dobranie dawki leku.

Bisoprolol – dlaczego nie można nagle odstawić tego leku?

Bardzo istotnym elementem terapii beta-adrenolitykami, w tym bisoprololem, jest nieprzerywanie leczenia w sposób nagły. Może to skutkować, szczególnie u pacjentów stosujących wcześniej duże dawki leku, wzrostem ciśnienia tętniczego, znacznie przyspieszoną czynnością serca (tachykardią), zaostrzeniem dławicy piersiowej czy też nasileniem arytmii. Jeżeli konieczne jest zaprzestanie leczenia, należy stopniowo zmniejszać dawkę.

Bisoprolol – jakie są najczęstsze działania niepożądane?

Ważnym aspektem terapii bisoprololem jest jej bezpieczeństwo. W tym miejscu należy podkreślić, że stosowanie bisoprololu zwłaszcza w zbyt dużej dawce może skutkować spadkiem ciśnienie tętniczego, bradykardią lub innymi działaniami niepożądanymi. W codziennej praktyce najczęściej spotykane jest zbyt duże zmniejszenie częstości akcji serca, które chory może odczuwać jako łatwe męczenie się, ogólne złe samopoczucie. Należy zwrócić uwagę na inne leki, które przyjmowane w skojarzenie z bisoprololem mogą zmniejszać częstość akcji serca, np. digoksyna, amiodaron, klonidyna, metyldopa.

Bisoprolol – jakie zalety może mieć tabletka w kształcie serca?

Większość tabletek bisoprololu ma kształt okrągły lub owalny porównywalny do innych leków. Dlatego też istotne jest, aby pacjent nie przyjął zbyt dużej dawki leku, na przykład przez przyjęcie dwóch lub więcej tabletek tej samej grupy leku, na przykład bisoprololu. W tym miejscu duże znaczenie będzie miał kształt tabletki. Od niedawna dostępny jest bisoprolol, którego tabletka jest w kształcie serca. Może to w istotny sposób zapobiec dublowaniu leków. Co więcej, pacjenci często nie pamiętają nazw przyjmowanych leków. Kształt tabletki, na przykład serca, może pomóc pacjentom w przekazaniu informacji lekarzowi/farmaceucie o lekach, które przyjmuje.

Należy podkreślić, że nierzadko informacja o kształcie tabletek lub o ich kolorze jest jedyną przekazaną przez pacjentów. Biorąc pod uwagę, że pacjenci odbywają wizyty u lekarza w Podstawowej Opiece Zdrowotnej, w Poradniach Specjalistycznych może dojść również do przepisania tej samej grupy leków różniącej się tylko nazwą. Może się tak stać również w przypadku przedłużania recepty na bisoprolol. Mając wiedzę o kształcie tabletek, nierzadko to właśnie farmaceuta może wpłynąć na zmniejszenie częstości takiego postepowania.

Ponadto jedną z zalet tabletki w kształcie serca może być pozytywne do niej nastawienie. Poprzez proste skojarzenie „lek – serce” pacjent może być pozytywnie nastawiony do terapii. Przyczyni się to do lepszego stosowania się do zaleceń lekarskich.

Bisoprolol – od przeciwwskazania do wskazania do stosowania

Przeciwwskazania do stosowania bisoprololu zawarto w Tabeli 2. W ostatnich latach wykazano, że sytuacje kliniczne uznawane w przyszłości za klasyczne przeciwwskazania do stosowania beta adrenolityków obecnie nimi nie są. Co więcej, w niektórych z nich dowiedziono korzyści ze stosowania beta-adrenolityków, w tym bisoprololu.

Podsumowanie

Beta-adrenolityki, w tym bisoprolol, to jedna z głównych grup leków stosowanych w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych. Dostępność nowego preparatu bisoprololu o nowym kształcie tabletki stanowi interesujące wzbogacenie dostępnych preparatów. Unikatowy kształt tabletki może przyczynić się do poprawy stosowania się do zaleceń i wpłynąć na poprawę zdrowia pacjentów.

***

Przeciwwskazania do stosowania bisoprololu według charakterystyki produktu leczniczego

Pacjenci z:

• ostrą niewydolnością serca lub w okresach niewyrównania niewydolności serca, które wymagają dożylnego stosowania leków o działaniu inotropowym dodatnim;
• we wstrząsie kardiogennym;
• z blokiem przedsionkowo-komorowym II lub III stopnia (bez stosowania rozrusznika serca);
• z zespołem chorego węzła zatokowego;
• z blokiem zatokowo-przedsionkowym;
• z objawową bradykardią;
• z objawowym niedociśnieniem tętniczym;
• z ciężką astmą oskrzelową;
• z ciężką postacią choroby zarostowej tętnic obwodowych lub zespołu Raynauda;
• z nieleczonym guzem chromochłonnym rdzenia nadnerczy;
• z kwasicą metaboliczną.

***

Piśmiennictwo:

1. Visseren FLJ, Mach F, Smulders YM, Carballo D, Koskinas KC, Back M, Benetos A, Biffi A, Boavida JM, Capodanno D, Cosyns B, Crawford C, Davos CH, Desormais I, Di Angelantonio E, Franco OH, Halvorsen S, Hobbs FDR, Hollander M, Jankowska EA, Michal M, Sacco S, Sattar N, Tokgozoglu L, Tonstad S, Tsioufis KP, van Dis I, van Gelder IC, Wanner C, Williams B, Societies ESCNC, Group ESCSD. 2021 esc guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur Heart J. 2021;42:3227-3337.
2. McDonagh TA, Metra M, Adamo M, Gardner RS, Baumbach A, Bohm M, Burri H, Butler J, Celutkiene J, Chioncel O, Cleland JGF, Coats AJS, Crespo-Leiro MG, Farmakis D, Gilard M, Heymans S, Hoes AW, Jaarsma T, Jankowska EA, Lainscak M, Lam CSP, Lyon AR, McMurray JJV, Mebazaa A, Mindham R, Muneretto C, Francesco Piepoli M, Price S, Rosano GMC, Ruschitzka F, Kathrine Skibelund A. Corrigendum to: 2021 esc guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure: Developed by the task force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure of the european society of cardiology (esc) with the special contribution of the heart failure association (hfa) of the esc. Eur Heart J. 2021;42:4901.
3. Saraste A, Barbato E, Capodanno D, Edvardsen T, Prescott E, Achenbach S, Bax JJ, Wijns W, Knuuti J. Imaging in esc clinical guidelines: Chronic coronary syndromes. Eur Heart J Cardiovasc Imaging. 2019;20:1187-1197.
4. Tykarski A, Filipiak KJ, Januszewicz A, Litwin M, Narkiewicz K, Prejbisz A, Ostalska-Nowicka D, Widecka K, Kostka-Jeziorny K, Adamczak M, Buraczewska M, Szczepaniak-Chicheł L, Chrostowska M, Czarnecka D, Dobrowolski P, Dzida G, Gaciong Z, Gąsowski J, Grodzicki T, Hering D, Wożakowska Kapłon B, Kosiński P, Begier-Krasińska B, Krekora J, Manitius J, Myśliwiec M, Niemirska A, Niklas A, Obrycki Ł, Olszanecka A, Prokurat S, Brzezińska-Rajszys G, Rajzer M, Stolarz-Skrzypek K, Szadkowska A, Szymański FM, Szyndler A, Więcek A, Wizner B, Wolf J, Zdrojewski T. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym – 2019 r. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019;5:1-86.