Bezsenność – o przyczynach i leczeniu

Do zaburzeń snu mogą prowadzić różne schorzenia neurologiczne oraz choroby somatyczne, a także zaburzenia związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych i niektórych leków. Publikowane są liczne artykuły naukowe, które mówią o negatywnych konsekwencjach bezsenności, takich jak rozwój zaburzeń depresyjnych, zaburzeń lękowych, a także rozwój chorób sercowo-naczyniowych. Nierzadko bezsenność może być pierwszym objawem tego, że rozwija się lub nawraca depresja. Bezsenność ma też wymiar ekonomiczny, bo nie tylko pogarsza jakość życia i zmniejsza zdolność do wykonywania pracy, ale również powoduje większą ilość przypadków zwolnień lekarskich i co za tym idzie – wzrastające koszty leczenia.

Bezsenność – problem z podtrzymaniem snu

Częstość występowania bezsenności zwiększa się z wiekiem, o ile średnio dotyczy 10-20% osób w populacji, to u ludzi w wieku senioralnym przekracza już 40%. Bezsenność u osób starszych często współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi, chorobami przewlekłymi oraz bywa skutkiem przyjmowania leków mających wpływ na sen. O ile osoby młodsze mają problemy z zasypianiem, to seniorzy mają problemy z utrzymaniem snu i zbyt wczesnym budzeniem się. Często też występuje u nich bezsenność przewlekła, trwająca nawet latami. Bezsenność seniorów związana jest także ze zbyt małą ich aktywnością w ciągu dnia oraz większą częstotliwością występowania u nich depresji. Zaburzenia snu powoduje często bezdech nocny.

Osoby starsze z bezsennością często wcześnie kładą się spać i wybudzają się ok. godz. 2 lub 3 nad ranem. Nie mogą potem zasnąć, ale także nie są w stanie utrzymać czuwania. W sumie śpią ok. 4-5 godzin, a w ciągu dnia potrafią mieć krótkie drzemki, które nie rozwiązują problemu i prowadzą do dalszego zaburzenia snu. Bezsenność może być także wskaźnikiem nasilenia i szybkości procesów starzenia u danej osoby.

Diagnostyka i leczenie bezsenności

Jak każde schorzenie, również bezsenność powinna być przedmiotem analizy i badań, jaka jest przyczyna tego zaburzenia.

W wielu przypadkach potrzebna jest diagnostyka i leczenie chorób somatycznych czy psychicznych oraz właściwa psychoterapia. Za skuteczną uważa się terapię poznawczo-behawioralną bezsenności, od której powinno zaczynać się leczenie. Polega ona na połączeniu technik poznawczych z technikami behawioralnymi. Do technik behawioralnych zalicza się higienę snu, technikę kontroli bodźców oraz restrykcję snu. Terapia poznawcza ukierunkowana jest natomiast na identyfikację i modyfikację dysfunkcyjnych przekonań dotyczących snu i bezsenności. Uzupełniana jest także psychoedukacją dotyczącą snu oraz higieny snu.

Leczenie bezsenności wymaga zmiany stylu życia, w tym:

• ograniczenia spożywania kofeiny i alkoholu przed położeniem się spać,
• włączenia aktywności fizycznej w ciągu dnia,
• zapewnienia komfortowych warunków w sypialni (bez telewizora, komputera, telefonu),
• nieoglądania przed snem telewizji czy słuchania głośnej muzyki,
• zapewnienia odpowiedniej temperatury w sypialni, zaciemnienia i ciszy.

Ponadto należy wyeliminować spożywanie przed snem potraw ciężkich i ostrych. Do snu powinno się układać o stałych porach, zaś kiedy sen nie przychodzi, nie należy podejmować na siłę prób zaśnięcia. Osoby z bezsennością powinny usunąć z sypialni zegary i przede wszystkim powinni unikać uzależniających leków nasennych z grupy benzodwuazepin.

Metodami wspierającymi leczenie bezsenności są techniki relaksacyjne, które sprzyjają obniżeniu napięcia układu nerwowego wykorzystujące takie techniki, jak: oddychanie przeponowe, wizualizację, biofeedback, medytację, jogę. Osoby z bezsennością powinni się ich nauczyć i stosować przez ok. 15 minut przed snem.

Osoby cierpiące na bezsenność często przewlekle nadużywają leków, które nie przynoszą pożądanych rezultatów i wiele osób łatwo uzależnia się od nich. Szczególnie niekorzystne dla zdrowia jest połączenie ich ze spożywaniem alkoholu.

Zolpidem w leczeniu bezsenności

W krótkotrwałym leczeniu bezsenności mogą być wykorzystywane preparaty zawierające zolpidem, który wykazuje szybkie działanie nasenne – ułatwia zasypianie, wydłuża całkowity czas trwania snu, poprawia jego jakość, zmniejsza liczbę i czas trwania przebudzeń nocnych. Po podaniu doustnym szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Stężenie maksymalne uzyskiwane jest w ciągu 2 godzin od przyjęcia preparatu. Działanie nasenne występuje po 10-30 minutach od przyjęcia leku i utrzymuje się do 6 godzin. Zolpidem jest metabolizowany w wątrobie i wydalany w postaci nieaktywnych metabolitów, głównie z moczem (ok. 60%) i kałem (ok. 40%).

Warto pamiętać, że zolpidem ma także szereg ograniczeń w stosowaniu, które producent zawierających go preparatów wymienia w swoich materiałach informacyjnych. Przed wszystkim jednak zaleca się jego krótkotrwałe stosowanie, co ma zapobiegać uzależnieniu psychicznemu i fizycznemu.