Nauka
Suplementacja witaminy D
7 minut
autorka: dr n. farm. Arleta Matschay
Pracownia Farmacji Praktycznej, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Prawie 90% witaminy D (endogenna) w organizmie zostaje syntezowana w skórze pod wpływem promieniowania UVB (290-320 nm) z 7-dehydrocholesterolu w cholekalcyferol, który następnie przekształcany jest w wątrobie w 25(OH)-cholekalcyferol (kalcydiol), zaś w nerkach ulega dalszej hydroksylacji do 1,25-(OH)2-cholekalcyferolu (kalcytriol). Egzogenna witamina D przyjmowana jest z posiłkami jako witamina D2 (ergoklacyferol – występujący w roślinach i grzybach) oraz D3 (cholekalcyferol – obecny w produktach bogatych w tłuszcze i rybach morskich). W Polsce szacuje się, iż ok. 90% populacji ma niedobory witaminy D w organizmie. Jest to spowodowane w dużej mierze brakiem efektywnej syntezy witaminy D w skórze, co z kolei uzależnione jest od:
- położenia geograficznego naszego kraju,
- zanieczyszczenia powietrza,
- ilości melatoniny w skórze,
- właściwej ekspozycji na światło słoneczne.
W okresie od października do marca zdecydowanie brak nam optymalnych warunków słonecznych gwarantujących syntezę odpowiedniej ilości witaminy D. Aktualne zalecenia mówią o codziennej 15-minutowej ekspozycji w okresie od kwietnia do września pomiędzy godziną 10.00 a 15.00 z minimum 18-procentową odkrytą powierzchnią ciała (przedramiona i podudzie) bez użycia filtrów ochronnych. 20-minutowa ekspozycja na letnie słońce u osób o jasnej karnacji skóry ubranych tylko w kostium kąpielowy daje produkcję odpowiadającą 15000-20000 IU witaminy D. Ilość wytworzonej witaminy D (cholekalcyferol) w tej samej jednostce czasu jest zależna od pigmentacji skóry i dużo mniejsza u osób ciemnoskórych.
Nieznane są przypadki zatrucia witaminą D wskutek bardzo długiego opalania się. Ewentualny nadmiar witaminy D jest magazynowany w tkance tłuszczowej w postaci 25 (OH) D (kalcydiolu) i uwalniany przez okres 1-2 miesięcy (długi okres półtrwania), jeśli brak jest ekspozycji na światło słoneczne np. w miesiącach zimowych. Jednak ciągle rozważa się korzyści związane z ekspozycją na światło słoneczne a ryzykiem rozwoju raka skóry, szczególnie u osób o jasnej karnacji oraz niemowląt poniżej 6. miesiąca życia, którym nie zaleca się bezpośredniej ekspozycji. Stosowanie filtrów ochronnych (anty-UVB) czy wielogodzinne przebywanie w pomieszczeniach powoduje, że synteza endogennej witaminy D jest niewystarczająca. Ponadto nasi pacjenci często nie preferują w swojej diecie produktów o wysokiej zawartości egzogennej witaminy D, np. tranu, ryb morskich czy żółtka jaja, co przyczynia się do jej niedoborów w organizmie.