Wpływ obniżonej odporności psychicznej społeczeństwa na trudne sytuacje obsługowe

W czasach świata VUCA wszyscy narażeni jesteśmy w większym stopniu na stres i niepowodzenia. Towarzyszy nam napięcie, obawa i trudne emocje, które swoje ujście znajdują w relacjach interpersonalnych, w tym relacji pacjent-farmaceuta. Jak je neutralizować?

Trudna rzeczywistość

Życie w obecnych czasach faktycznie jest niezwykle wymagające. Dynamika zmian, które często nie są przez nas planowane, kryzys ekonomiczny, problemy życia codziennego – wszystko to składa się na naszą trudną rzeczywistość. Trafnie charakteryzuje ją definicja VUCA – to akronim po raz pierwszy zastosowany w 1987 r. w odniesieniu do teorii przywództwa Warrena Bennisa i Burta Nanusa w celu opisania lub refleksji nad zmiennością (volatility), niepewnością (uncertainty), złożonością (complexity) i niejednoznacznością (ambiguity) ogólnych warunków i sytuacji.

Jak to zatem jest, że część z nas radzi sobie lepiej z trudnościami dnia codziennego, potrafi zarządzić emocjami i nie poddawać się przy każdym niepowodzeniu? Odpowiedzią na to pytanie może być odporność psychiczna. Łatwo wówczas, stwierdzić można, że odporność psychiczna, to:

• umiejętność zarządzania swoimi emocjami w sytuacjach skrajnych (tzw. trzymanie emocji na wodzy);


• skuteczne i efektywne działanie pod presją (czasu, wyniku itp.);


• bycie konsekwentnym i wytrwałym pomimo niesprzyjających okoliczności (nie zrażam się niepowodzeniami);


• elastyczność i umiejętność dostosowania się do zmiennej rzeczywistości;


• umiejętność szybkiego powrotu do równowagi po trudnej sytuacji.

Cechy świata VUCA

Wracając do cech świata VUCA, który charakteryzuje się dużą zmiennością, nieprzewidywalnością i wieloznacznością – należy uznać, że kształtowanie odporności psychicznej zyskuje na znaczeniu. Z pewnością warto, by każdy farmaceuta miał świadomość, jak cecha ta ważna jest w odniesieniu do kontaktu z pacjentem. Analizując bowiem trudne sytuacje obsługowe, można wnioskować, że duża część z nich może być spowodowana osłabioną odpornością psychiczną pacjenta (np. wybuchy emocji, rozdrażnienie) oraz farmaceuty (traktowanie trudnych sytuacji bardzo osobiście, obawa przed podejmowaniem decyzji w sytuacjach skrajnych).

Warto pamiętać, że farmaceuta z wysoko rozwiniętą odpornością psychiczną:

• dobrze radzi sobie ze stresem;


• ma pozytywne nastawienie mimo trudnych zdarzeń wokół;


• potrafi długo utrzymać energię do działania mimo wielości obowiązków;


• szuka rozwiązań na problemy.

Wiedza, w jaki sposób poziom odporności psychicznej może wpływać na relacje pomiędzy farmaceutą a pacjentem, może pozytywnie wpłynąć na rozwijanie umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami obsługowymi. O ile trudno farmaceutom wpływać na rozwijanie odporności psychicznej pacjentów, to poczucie wpływu na poziom własnej odporności może skłonić do działania i polepszania jakości swojej pracy i życia w ogóle. Warto zatem dbać na co dzień o odporność psychiczną i związany z nią dobrostan.

Oto kilka prostych sposobów:

• systematyczny wysiłek fizyczny;


• zdrowe odżywianie;


• higiena pracy i snu;


• pozytywne relacje z innymi;


• rozwijanie pasji.

Rozważając pojęcie odporności psychicznej i jej części składowych nie można pominąć pojęcia inteligencji emocjonalnej. Okazuje się bowiem, że te dwa pojęcia są ze sobą dość ściśle powiązane. Przypomnijmy, że inteligencja emocjonalna, to zdolność pojmowania wpływu naszych emocji na innych. To również świadomość, że emocje innych ludzi wpływają na nas samych. Dlatego tak ważne jest, by farmaceuta wykazywał się zarówno wysoką odpornością psychiczną jak i wysoką inteligencją emocjonalną. Te dwie cechy pozwolą chociażby lepiej zarządzać emocjami swoimi i emocjami rozdrażnionych pacjentów.

Czym jest odporność psychiczna?

Odporność psychiczna to cecha osobowości, która w dużym stopniu determinuje to, na ile skutecznie radzimy sobie z wyzwaniami, stresorami i presją niezależnie od okoliczności. Definicja ta stworzona została wraz z modelem 4C, który opiera się na naukowej analizie odporności psychicznej. Model ten zakłada, że ta cecha osobowości opiera się na czterech filarach:

1. Wyzwanie (challenge), czyli postrzeganie wyzwania jako szansy
Niektórzy postrzegają wyzwanie jako zagrożenie, niechciany krok w nieznane. Dlatego często zaczynają unikać wyzwań. Część z nas z kolei uważa nowe doświadczenia, podejmowanie ryzyka za coś ciekawego i ekscytującego. Osoby takie widzą w wyzwaniach szansę na rozwój i okazję do nauki. Te dwa różne podejścia mogą w zdecydowany sposób determinować nasze relacje z otoczeniem, efektywność działania. W przypadku farmaceutów umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach obsługowych. Farmaceuta, który nie boi się wyzwań, z pewnością nie będzie uciekał od trudnych sytuacji w aptece (nie tylko obsługowych).

2. Pewność siebie (confidence), czyli wysoki poziom wiary w siebie
Pewność siebie wskazuje na to, jak radzimy sobie z porażkami i niepowodzeniami. To również informacja, jak radzimy sobie z wyzwaniami, które mogą skończyć się porażką. Osoby pewne siebie akceptują fakt, że niepowodzenia są nieodzownym elementem naszego życia. Sytuacje takie przyjmują jako coś naturalnego. Osoby mniej pewne siebie takie same sytuacje postrzegają zupełnie inaczej. Czują się pokonane, co często nie pozwala im realizować zamierzonych celów. Zrozumiałe jest więc, iż pewny siebie pracownik apteki będzie wykazywał się większą efektywnością i umiejętnością podejmowania decyzji w codziennej pracy.

3. Zaangażowanie (commitment), czyli wytrwałość w realizowaniu zadań
Zaangażowanie wskazuje na to, w jaki sposób postrzegamy nasze cele i zadania. Mówi się, że to obraz tego, na ile realizujemy składane obietnice. Nie bez znaczenia będzie poziom zaangażowania farmaceutów w kontekście codziennej pracy w aptece. Zarówno w kontakcie z pacjentem jak i współpracownikami.

4. Kontrola/poczucie wpływu (control), czyli przekonanie o tym, że kontroluje się swój los
Im bardziej wierzymy, że potrafimy kształtować swój los, to co dzieje się wokół oraz, że możemy na to wszystko wpływać, tym bardziej potrafimy dokonywać zmian i osiągać zamierzone cele. Im bardziej wierzymy, że mamy wpływ na sytuacje, które dzieją się wokół nas, tym mniej będziemy odczuwać stres.