Zgaga należy do najczęstszych dolegliwości przewodu pokarmowego. Może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej pojawia się w okresie aktywności zawodowej. Kiedy występuje często lub ma znaczne nasilenie, może wyraźnie pogorszyć jakość życia. Przynajmniej raz w tygodniu rejestruje ją 5-10% dorosłej populacji. Wielu pacjentów radzi sobie samodzielnie z tym objawem, unikając niektórych pokarmów lub napojów (np. słodycze, tłuszcze, rosoły, buliony, mleko, soki cytrusowe, napoje alkoholowe itd.) lub określonego rodzaju wysiłku (np. praca z pochyleniem do przodu).
Pieczenie, chrypka a nawet kaszel
Zgaga jest najczęściej objawem choroby refluksowej przełyku i świadczy o zarzucaniu kwaśnej treści żołądka w górę powyżej wpustu. Nieraz nasilenie objawów jest jeszcze bardziej znaczne, chory odczuwa nie tylko pieczenie w nadbrzuszu i za mostkiem, ale podaje także uczucie kwaśności w ustach, chrypkę czy przewlekły kaszel. Zarzucanie treści żołądka do przełyku może być przyczyną niemiłego zapachu z ust, w szczególności w godzinach porannych. Chorzy w większości przypadków potrafią łagodzić ten objaw, korzystając z doświadczenia członków rodziny, znajomych, informacji czerpanych z popularnej prasy czy internetu. Chory dbający o swoje zdrowie lub w przypadku braku efektu po zastosowaniu metod domowych lub leków dostępnych bez recepty będzie szukał porady i pomocy w aptece albo w gabinecie lekarskim.
Oferta rynku farmaceutycznego jest w przypadku zgagi bardzo szeroka. W przypadku łagodnych objawów lub rzadkiego ich występowania proponuje się alkalia (antacida).
Są to najczęściej związki glinu, wapnia i magnezu, w tabletkach lub zawiesinach. Zaletą tych leków jest ich szybkie działanie, wadą – krótki czas działania i niewygodne opakowania. Skuteczniejsze, dłużej działające i wygodniej konfekcjonowane są leki hamujące wydzielanie żołądka. W sprzedaży odręcznej dostępna w Polsce jest ranitydyna, w niektórych krajach omeprazol w dawce 10 mg. Antagoniści receptora histaminowego H2 (np. ranitydyna) działają przez 8-12 godzin, inhibitory pompy protonowej (np. omeprazol) ponad 20 godzin.
Jak podawać leki na zgagę?
Biorąc pod uwagę farmakokinetykę i skuteczność, wszystkie wyżej wymienione leki należy podawać przed posiłkami. Często popełnianym przez chorych błędem jest unikanie przyjmowania leków, np. przed spotkaniami towarzyskimi, które sprzyjają popełnianiu błędów dietetycznych. Warto też przypomnieć choremu o przestrzeganiu zaleceń ogólnych, np. o unikaniu obfitych posiłków oraz drzemek po jedzeniu. Kiedy potrzebna jest konsultacja lekarska? W większości przypadków, szczególnie u chorych poniżej 45. roku życia z krótkim wywiadem i skuteczną terapią wykonywanie badań diagnostycznych jest zbędne. Jeśli objawy są silnie nasilone, wstąpiły po raz pierwszy powyżej 45. roku życia, niezbędna jest konsultacja lekarska.
Konsultacja jest konieczna w każdym przypadku wystąpienia zaburzeń połykania (dysfagia). Pamiętać należy, że refluks żołądkowo przełykowy mogą wywołać niektóre leki, np. intraty, leki obniżające ciśnienie tętnicze, estrogeny. Trwająca kilkanaście lat choroba refluksowa może być przyczyną przełyku Barretta. W tym przypadku chory powinien znaleźć się pod opieką specjalisty.