Kwasy omega-3 i rozwój układu nerwowego dzieci

Wyróżniamy dwie grupy NNKT – kwasy nienasycone z szeregu n-3, takie jak kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas deoksyheksaenowy (DHA) oraz z szeregu n-6, jak np. kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy (AA) czy kwas gamma-linolenowy (GLA). Organizm ludzki nie potrafi zsyntetyzować tych związków, a więc muszą być one dostarczone z pożywieniem. Głównym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 są ryby, a dokładnie olej rybi. Natomiast kwasy nienasycone z szeregu n-6 znajdują się w olejach roślinnych, np. w oleju z nasion wiesiołka, oleju z nasion ogórecznika (jedyne zawierające kwas gamma-linolenowy - GLA), a także w bardziej pospolitych olejach, tj. słonecznikowym, sojowym, rzepakowym czy w oliwie z oliwek. Typowa dieta Polaków nie pokrywa zapotrzebowania na NNKT, zwłaszcza na kwasy omega-3. Zalecana dawka dzienna to 800 mg EPA i 500 mg DHA. Wciąż dostarczamy do organizmu większe ilości tłuszczów zwierzęcych niż roślinnych i spożywamy za mało ryb. Tyczy się to również dzieci, u których nienasycone kwasy tłuszczowe odgrywają szczególną rolę. Poza tym żywność, którą podajemy dzieciom często jest przetworzona, przez co nie zawsze w pełni wartościowa.

Działanie NNKT
Preparaty zawierające oleje z ryb polecane są głównie jako preparaty wzmagające odporność oraz środki stosowane w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Wynika to z działań farmakologicznych, jakie wykazują zawarte w tranie nienasycone kwasy tłuszczowe. Przede wszystkim zmniejszają one stężenie LDL i trójglicerydów we krwi, dzięki czemu przeciwdziałają miażdżycy. Poza tym zmniejszają krzepliwość krwi i obniżają ciśnienie. Wykazują także działanie przeciwzapalne, wpływają na prawidłowy stan skóry oraz chronią ją przed promieniowaniem. U ludzi starszych trany stosowane są w osteoporozie, w dermatologii natomiast stosuje się je w leczeniu oparzeń, odmrożeń i przy trudno gojących się ranach. W pediatrii trany wykorzystuje się w leczeniu krzywicy, w celu poprawy wzroku, przyspieszenia wzrostu, a przede wszystkim jako środek uodparniający. Polecane przez psychologów i logopedów Ostatnio, coraz częściej olej rybi jest polecany dla dzieci, nie tylko ze względu na wspomaganie odporności, ale ze względu na znakomity wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 stanowią składnik budulcowy błon komórkowych kory mózgowej i siatkówki oka (w korze mózgowej człowieka DHA stanowi on 30 proc., a w fosfolipidach receptorów siatkówki 20-25 proc.). Stwierdzono, że suplementacja kwasami z szeregu n-3 przynosi bardzo dobre rezultaty w zaburzeniach koncentracji, nadpobudliwości oraz w problemach z nauką. Kwasy omega-3 wpływają na pamięć, poprawiają umiejętności w mówieniu, czytaniu i pisaniu. Poza tym zmniejszają pobudliwość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci. Preparaty zawierające NNKT są polecane przez logopedów, pedagogów-terapeutów oraz psychologów dla dzieci nadpobudliwych, mających problemy z nauką (często obok psychoterapii). Są również polecane przez lekarzy jako środki wspomagające w leczeniu ADHD, dysleksji, dyspraksji, a nawet autyzmu, obok np. takich leków, jak piracetam. Oczywiście preparaty zawierające oleje z ryb są suplementami diety, nie lekami, więc nie mogą stanowić dla nich alternatywy. Jeśli więc zachodzi konieczność farmakoterapii, to należy jej się poddać.

Wyłącznie naturalne składniki
Dlaczego suplementacja nienasyconymi kwasami tłuszczowymi odnosi rezultaty u osób z zaburzeniami pracy mózgu? Okazuje się, że dysleksja, ADHD czy autyzm są związane z niedoborem kwasu DHA (z szeregu n-3) i kwasu AA (z szeregu n-6) w błonach komórkowych mózgu. Samo podawanie DHA nie przynosiło tak dobrych efektów, jak podawanie zespołu NNKT, w tym kwasu eikozapentaenowego, który może być przekształcany w naszym organizmie w DHA. Preparaty tego typu mogą być stosowane już od 3 r.ż. Istotne jest, że są to zazwyczaj preparaty w łatwych do połknięcia kapsułkach, dzięki czemu unikamy nieprzyjemnego smaku oleju rybiego. Obecnie produkty z kwasami omega-3, które są polecane dla dzieci nie zawierają aromatów, barwników ani substancji słodzących, natomiast czasami są wzbogacane w witaminy, zwłaszcza w witaminę E, która jest naturalnym przeciwutleniaczem. Nie mają praktycznie żadnych działań ubocznych, przy czym należy pamiętać, że w trakcie ich podawania nie powinno się stosować preparatów wielowitaminowych, aby uniknąć nałożenia się dawek niektórych witamin. Na początku kuracji preparatami zawierającymi kwasy omega-3 należy stosować większe dawki w celu wysycenia organizmu (przez ok. 3 miesiące), a następnie należy zmniejszyć dawkę do tzw. porcji podtrzymującej efekt wysycenia. W jakim celu należy wysycać organizm kwasami omega-3? Otóż w skład błon komórkowych wchodzą zarówno kwasy omega-3, jak i omega-6, a podaż kwasów omega-3 podczas stosowania przeciętnej diety jest dużo mniejsza niż kwasów z szeregu n-6. Powoduje to, że struktura błon będzie zachwiana, gdyż będzie zbudowana w znacznym procencie z kwasów omega-6, a to wpłynie negatywnie na jej stan. Doprowadzenie do optymalnych proporcji pomiędzy tymi kwasami wymaga zatem wysycenia organizmu kwasami z szeregu n-3.

Niezbędne jesienią i wiosną
Trany i wszelkiego innego rodzaju preparaty zawierające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe można podawać w każdej porze roku, ale największe na nie zapotrzebowanie jest w okresach przejściowych, czyli na jesieni i wczesną wiosną. Wtedy bowiem organizm jest najbardziej osłabiony. Podając dzieciom tego typu preparaty nie tylko zadbamy o ich odporność, ale również o ich stan psychiczny. Jest to istotne zwłaszcza, gdy dziecko zaczyna szkołę lub idzie do przedszkola, kiedy to narażone jest na nieco większy stres.