NFZ: Jak pomóc dziecku w kryzysie psychicznym?

Rośnie liczba dzieci i młodzieży objętych pomocą specjalistyczną ze względu na zaburzenia psychiczne – donosi Narodowy Fundusz Zdrowia. Objawami gorszego stanu psychicznego mogą być np. problemy ze snem, koncentracją uwagi, brak siły i chęci do podejmowania codziennych aktywności. Niekiedy gorsze samopoczucie psychiczne dziecka wymaga pomocy specjalistów. Gdzie szukać wówczas pomocy?

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży jest ważnym aspektem ich prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania w społeczeństwie. Trudności emocjonalne i zaburzenia psychiczne wpływają negatywnie na zdrowie naszych dzieci i utrzymywanie dobrych relacji z rówieśnikami.

Dzieci i młodzież z zaburzeniami zdrowia psychicznego częściej osiągają słabsze wyniki w nauce, co jeszcze bardziej pogłębia problemy. Przyjmuje się, że na całym świecie 1 na 7 (14%) osób w wieku 10-19 lat doświadcza zaburzeń psychicznych.*

„W przestrzeni publicznej coraz więcej mówi się o zdrowiu psychicznym i dzięki temu zwiększa się świadomość społeczna. Obserwujemy pogorszenie kondycji psychicznej dzieci i młodzieży oraz rosnącą liczbę młodych osób potrzebujących wsparcia specjalistycznego, a jest to związane z wieloma czynnikami. Jednym z nich jest kryzys relacji, który znacząco wpływa na kondycję psychiczną dzieci i młodzieży. Widać go w najbliższym dziecku otoczeniu, dlatego same dzieci i nastolatkowie mówią o tym, że czują się samotne, niesłuchane, nierozumiane. Jeśli dziecko nie ma odpowiedniego wzorca w najbliższym otoczeniu to jest mu bardzo trudno w prawidłowy sposób budować relacje z innymi. Zanika kultura spędzania ze sobą czasu i dzięki temu poznawania siebie, dlatego tak ważna jest w tym obszarze systematycznie prowadzona profilaktyka. Bardzo często podczas różnych spotkań młodzież mówi do nas dorosłych, abyśmy im pomogli, wspierając i dając odpowiednie narzędzia, żeby umieli radzić sobie z wyzwaniami, jakie niesie codzienność” – zwraca uwagę dr n. med. Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży.

Trudne emocje – jak je rozpoznać?

Dzieci często nie potrafią w odpowiedni sposób wyrazić słowami co im dolega, z czym sobie nie radzą, dlatego uciekają m.in. w zachowania, które mają zwrócić na nie uwagę dorosłych lub rówieśników. Wielu rodziców czy opiekunów nigdy nie pomyślałoby, że dziwne postępowanie ich dzieci może być początkiem kryzysu psychicznego. Objawy bowiem często przypominają wejście w burzliwy okres dojrzewania. Dlatego tak ważne jest, aby być czujnym i nie bagatelizować żadnych niepokojących symptomów.

Depresja jest chorobą, która objawiać się może przez poczucie osamotnienia, smutku, braku energii, braku zainteresowania czynnościami, które dotąd sprawiały przyjemność i dawały satysfakcję. Ta choroba może dotknąć każdego z nas. Bez względu na płeć, wiek czy status społeczny. Często rozwija się latami, powoli odbierając radość życia.

Jak reagować, kiedy widzimy jej objawy u naszych dzieci? Co powinno wzbudzić nasz niepokój? Posłuchaj co mówią eksperci: prof. dr hab. n. med. Filip Rybakowski oraz psycholog Anna Napiórkowska.

Co powinno nas zaniepokoić?

• objawy obniżonego nastroju i stresu, smutek, przeciążenie, napięcie;
• zaburzenia odżywiania, zajadanie stresu lub brak apetytu czy stosowanie restrykcyjnych diet;
• objawy somatyczne, bóle: głowy, stawów, pleców, brzucha, czy przyspieszone bicie serca, potliwość, drżenie rąk;
• wycofywanie się z kontaktów społecznych;
• zaburzenia snu, bezsenność, poczucie ciągłego zmęczenia, nadmierna senność;
• pogorszenie wyników w szkole i spadek zaangażowania w naukę;
• problemy wychowawcze, agresywne zachowania, płaczliwość, nadpobudliwość, drażliwość, wybuchowość;
• problemy dotyczące relacji z otoczeniem, agresja, łamanie prawa, wandalizm, używanie substancji psychoaktywnych;
• zachowania autodestrukcyjne, nadużywanie alkoholu, narkotyków i innych substancji uzależniających, okaleczanie się, myśli i próby samobójcze.

Pomoc w „czterech zetkach”

Pierwsza pomoc emocjonalna powinna składać się z tzw. czterech zetek:

Zauważ

Powiedz o faktach i o tym, jakie emocje one w Tobie wywołują – przykładowa reakcja  „Zauważyłam/em, że w ostatnich dniach jesteś bardzo smutna/y i że często płaczesz. Martwię się o Ciebie.”

Zapytaj

Zaproś dziecko do rozmowy, zadając pytania – np. „Czy możemy porozmawiać o tym, co się u Ciebie dzieje? Czy jest coś, co mogę zrobić albo co wspólnie możemy zrobić, żebyś poczuł/a się lepiej?”

Zaakceptuj

To, co usłyszysz, może być dla Ciebie trudne lub niezrozumiałe. Możesz postrzegać daną sytuację inaczej niż Twoje dziecko. Nie przedstawiaj kontrargumentów, nie przekonuj, że rzeczywistość wygląda inaczej, niż dziecko o niej opowiada. To bardzo ważne, żeby zaakceptować wszystko, co usłyszysz – np. „Słyszę, że tak siebie widzisz i wyobrażam sobie, że jest Ci z tym bardzo trudno.”

Zareaguj

Kiedy dostrzegamy problemy dziecka, chcemy mu pomóc szybko i skutecznie. To naturalna reakcja, tzw. odruch korygowania. Najlepiej jednak zapewnić dziecku fachową pomoc, umawiając je na wizytę u psychologa, kontaktując się ze szkołą – np. „Choćbym w tej chwili nie wiedział/a jak Ci pomóc, znajdę kogoś kto zrobi i będę w tym razem z Tobą.”

Telefony wsparcia

Fachową, bezpłatną pomoc psychologiczną 7 dni w tygodniu i przez 24 godziny na dobę, uzyskasz dzwoniąc pod numery:

• 800 12 12 12 – dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Mogą dzwonić również osoby dorosłe, aby zgłosić problemy dzieci;
• 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę;
• 800 12 00 02 – ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”;
• 800 800 605 – infolinia „Pomagamy” Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Więcej informacji na temat wsparcia w depresji u dzieci znajdą Państwo TUTAJ.

***

* Raport UNICEF „The State of the World’s Children 2021″