Wprowadzenie jednolitej regulacji zasad i trybu wydawania orzeczeń lekarskich w ZUS oraz zmiana zatrudniania, wynagradzania oraz kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzeczników – takie m.in. rozwiązania zakłada projekt nowelizacji ustawy nad którym pracuje MRPiPS.
Reforma orzecznictwa lekarskiego w ZUS
W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano w poniedziałek informację o projekcie nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Regulacja przewiduje reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Prace nad projektem toczą się w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Orzeczenia lekarskie wydawane w Zakład Ubezpieczeń Społecznych uprawniają m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dodatku pielęgnacyjnego czy renty socjalnej. Ponadto, lekarze orzecznicy w ZUS wykonują kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich.
W rządowej informacji podkreślono, że celem zmian jest wprowadzenie kompleksowej i jednolitej regulacji zasad i trybu wydawania orzeczeń, a także kontroli orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy. Zastrzeżono przy tym, że regulacja nie dotyczy zmian w zakresie zasad orzekania (czyli definicji niezdolności do pracy, czy niezdolności do samodzielnej egzystencji), zatem pozostają bez wpływu na określone w obowiązujących przepisach prawa warunki ustalania prawa do świadczeń.
Co przewiduje regulacja?
- Jak zwracają uwagę autorzy projektu, regulacja ma realizować też jeden z punktów umowy koalicyjnej, który dotyczy wprowadzenia zasady, że od pierwszego dnia niezdolności do pracy z powodu choroby zasiłek chorobowy wypłacany będzie ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
- Ponadto planowane zmiany będą dotyczyły zasad zatrudniania, wynagradzania oraz kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzekających w ZUS. Projekt zakłada wprowadzenie elastycznych form współpracy stosowanych w praktyce przez podmioty lecznicze. Oznacza to, że lekarze orzecznicy będą mogli wybrać, czy chcą wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej. Jednocześnie przyjęto, że główny lekarz orzecznik, naczelny lekarz ZUS oraz lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę.
- Ministerstwo chce także, by wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników było ustalane na podobnych zasadach jak najniższe wynagrodzenia zasadnicze niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.
- Projekt przewiduje także wprowadzenie zmian w zakresie kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzeczników, czyli możliwości zatrudniania – poza lekarzami specjalistami – również lekarzy nieposiadających tytułu specjalisty.
- Regulacja zakłada też wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez specjalistów wykonujących samodzielne zawody medyczne. Zaproponowano, by w sprawach o rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej w zakresie profilu narządu ruchu orzeczenia mogły być wydawane przez fizjoterapeutów, a w sprawach, w których ustala się niezdolność do samodzielnej egzystencji, przez pielęgniarki i pielęgniarzy.
- O tym, czy dana sprawa będzie mogła zostać skierowana do rozpatrzenia przez wymienionych specjalistów, w każdym przypadku zdecyduje główny lekarz orzecznik.
- W rządowej informacji przekazano, że projekt zakłada też zmiany struktury organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego. Zaproponowano w nim konsolidację zadań związanych z wydawaniem orzeczeń oraz realizacją bezpośredniego nadzoru nad orzekaniem w centrach orzeczniczych, które będą tworzone w oddziałach ZUS.
- Regulacja zakłada ponadto wprowadzenie jednoosobowego orzekania we wszystkich przypadkach. Zaproponowano, aby zarówno w pierwszej instancji, jak i w drugiej instancji, wskutek złożenia zarzutu wadliwości lub sprzeciwu, orzeczenia były wydawane jednoosobowo.
- Aktualnie w pierwszej instancji orzeczenie wydawane jest jednoosobowo przez lekarza orzecznika, a w drugiej – przez komisję lekarską w składzie trzyosobowym. Zmiany mają umożliwić efektywne wykorzystanie kadr medycznych przy jedoczesnym zagwarantowaniu, tak jak obecnie, możliwości ponownego rozpatrzenia sprawy w ramach postępowania prowadzonego przed ZUS z niezbędnymi gwarancjami bezstronności, czyli wyłączenia lekarza orzekającego w pierwszej instancji w danej sprawie od orzekania w tej sprawie w drugiej instancji.
Osobą odpowiedzialną za opracowanie projektu jest wiceminister rodziny Sebastian Gajewski. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2024 r. (PAP)