Jeden z pierwszych rezerwatów przyrody w Europie, wpisany na listę zabytków Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, urzeka dzikością i siłą pierwotnej natury. Jest obowiązkowym przystankiem dla wszystkich, którzy chcieliby posmakować, poczuć i zobaczyć jedyny w swoim rodzaju, wieloetniczny i wielokulturowy charakter regionu.
W sercu puszczy
Białowieża, urocza miejscowość położona w centrum Puszczy Białowieskiej jest doskonałą bazą wypadową, zarówno na krótsze, jak i dłuższe wycieczki. Początki osady sięgają XVI wieku, kiedy to z polecenia wielkich książąt litewskich wzniesiono tu dwór myśliwski.
Poza sezonem bez trudu znajdziemy tu zakwaterowanie w hotelach, pensjonatach, dworkach lub kwaterach agroturystycznych. Tłoczno robi się w czasie długich weekendów i świąt, dlatego jeśli planujemy tu pobyt w tym czasie, lepiej wcześniej zarezerwować nocleg.
Zwiedzanie samej Białowieży warto rozpocząć od cerkwi prawosławnej p.w. św. Mikołaja, ufundowanej przez cara Aleksandra II, w której znajduje się unikalny ikonostas, w całości wykonany z chińskiej porcelany. W miejscowości znajduje się również prywatny Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia, w którym zobaczymy wiatraki oraz kilka chat krytych gontem albo strzechą, noszących nazwy pamiętane dziś już tylko przez najstarszych mieszkańców wsi: majsternia, koźlaki, bania. Do miejscowych atrakcji turystycznych zaliczany jest również Park Pałacowy w stylu angielskim, z rosnącymi tu 90 gatunkami drzew i krzewów oraz kilkoma budynkami pochodzącymi z XIX wieku, w tym Dom Marszałkowski, w którym obecnie mieści się Dyrekcja Białowieskiego Parku Narodowego.
Żubr żuł żuchwą żurawinę
Jeśli dopisze nam pogoda, to do Rezerwatu Pokazowego Żubrów leżącego opodal Białowieży warto wybrać się jednym ze szlaków, na przykład ścieżką edukacyjną „Żebra żubra”, czyli 4-kilometrowym szlakiem, poprowadzonym prawie w całości po drewnianej kładce, ponieważ wiedzie przez tereny podmokłe. Ten niezbyt forsowny spacer przez puszczańskie ostępy spodoba się szczególnie dzieciom, dla których dodatkową atrakcją będzie tropienie białowieskiej fauny, rozpoznawanie niezwykłych okazów flory i skakanie po stopniach drewnianej kładki. Wycieczkę w Rezerwacie Pokazowym trzeba zaplanować na ok. 2 godziny. Jego główną, ale nie jedyną atrakcją, są oczywiście żubry. Eksponowane są tutaj żyjące w warunkach zbliżonych do naturalnych także tarpany, łosie, jelenie, sarny, dziki, żubronie (krzyżówka żubra z bydłem domowym) i wilki.
Żubry za dnia przebywają na rozległym wybiegu, nocą, podobnie jak inni „lokatorzy”, wypuszczane są do puszczy, a rankiem grzecznie wracają na śniadanie serwowane przez pracowników rezerwatu. Historia niemal całkowitej zagłady tego największego europejskiego ssaka, a następnie próby odtwarzania gatunku to materiał na niezły dramat sensacyjny. Podobnie jak opowieści o jego zwyczajach, charakterze, upodobaniach, życiu w rezerwacie i na wolności.
Podglądanie przyrody
Podglądanie żubra żyjącego na wolności to sport nieco ekstremalny i możliwy do uprawiania tylko z przewodnikiem. Podobnie jak wyprawa do najstarszej i najcenniejszej części puszczy - rezerwatu ścisłego Białowieskiego Parku Narodowego, możliwa jest tylko z przewodnikiem posiadającym licencję wydaną przez BPN.
Na spragnionych wrażeń miłośników przyrody czeka ponadto bogaty zestaw wycieczek, czasem o dość intrygujących nazwach. Można zatem tropić wilki, obserwować sowy i nietoperze, podglądać bobry. Kilkugodzinne wyprawy zaczynają się czasem o świcie, a nawet przed świtem – ważny jest odpowiedni ubiór i koniecznie dobre buty. Wyczerpani przedzieraniem się przez puszczę powinni odwiedzić białowieskie „miejsce mocy” – odkryty niedawno w leśnym uroczysku kamienny krąg. Dawniej była to świątynia pogańska. Dziś, według radiestetów, kumuluje się tu pozytywna energia.
Muzeum i Szlak Dębów Królewskich
W razie niepogody namiastką wycieczki po puszczy może stać się wizyta w Muzeum Przyrodniczo-Leśnym w Białowieży. Dość interesująca ekspozycja główna przedstawia lokalna przyrodę. Muzeum zwiedzać można wyłącznie w grupach pod opieką przewodnika. W oczekiwaniu na zebranie się grupy lub po zwiedzaniu warto wjechać na wieżę widokową, z której roztacza się panorama na okolicę i puszczę. Kolejnym sposobem poznawania okolicy może być także spacer szlakiem Dębów Królewskich, który prowadzi wśród kilkudziesięciu dębów w wieku od 150 do 500 lat w uroczysku Stara Białowieża. Starym dębom nadano imiona władców Polski oraz Litwy.
Kresowe jadło
Będąc w Białowieży koniecznie trzeba skosztować tradycyjnych dań podlaskich, najlepiej przyrządzanych przez gospodarzy, u których się zatrzymaliśmy, ale można także skorzystać z oferty białowieskich restauracji. W weekendowym menu nie może zabraknąć kiszki ziemniaczanej, kartaczy, blin z kwaśną śmietaną i kawiorem, kiszonej kapusty z grzybami na gorąco, pielmieni, czy pysznego smalczyku z ogórkami. Na pamiątkę pobytu na Podlasiu kupmy produkty regionalne, np. sery korycińskie, miody, nalewki i przepyszne sękacze.