W ciągu 300-letniej historii Petersburg wielokrotnie się zmieniał. Z szalonego pomysłu Piotra Wielkiego, by zbudować na bagnach miasto, które zbliży Rosję do Zachodu, powstał gród, odzwierciedlający potęgę rosyjskiego imperium. Na początku XX w. stał się kolebką rewolucji. W czasie II wojny światowej zyskał rangę symbolu bohaterstwa narodu rosyjskiego. Dziś uchodzi za kulturalną stolicę Rosji, dzięki świetnie zachowanym zabytkom i międzynarodowym imprezom artystycznym.
Wenecja Północy
Sankt Petersburg określany jest często mianem Wenecji Północy, z powodu licznych kanałów i rzek przecinających miejskie przestrzenie. Zabudowa miasta, podobnie jak Amsterdamu i Wenecji, skupia się nad ich brzegami. Kanały i ponad 300 mostków, które się nad nimi znajdują, współtworzą niepowtarzalną atmosferę Petersburga. Mosty na Newie zaś, niezbędne połączenie między wyspami, są wielką ozdobą miasta, zachwycają rzeźbami, kunsztownymi latarniami i kutymi z żelaza dekoracyjnymi elementami. Najlepiej podziwiać ich piękno spacerując wzdłuż brzegów Newy lub z pokładu statku. Rejs po kanałach i rzekach to duża atrakcja. Statki wypływają z przystani przy moście Aniczkowskim i zataczają pętlę po Newie, Fontance i Mojce, umożliwiając turystom obejrzenie wielu mostów i zabytków. Można także skorzystać z taksówki wodnej. Część z mostów jest w nocy podnoszona. Podnoszenie rozpoczyna się o pierwszej w nocy. Dobrym punktem widokowym są okolice Mostu Pałacowego. W noc z soboty na niedzielę nad Newą zbiera się tłum turystów i mieszkańców, by podziwiać podnoszenie mostów, którym często towarzyszą spektakle typu „światło i dzwięk”, czy pokazy fajerwerków.
Ponad 900 muzeuów!
Miasto szczyci się ponad 900 muzeami, z których wiele mieści się w pałacach i innych zabytkowych budynkach. Niektóre, jak Ermitaż, gdzie początkowo znajdowała się prywatna kolekcja sztuki europejskiej należąca do Katarzyny Wielkiej, znane są na całym świecie. Inne, na przykład Muzeum Rosyjskie i Pałac Letni, dokumentują sztukę, historię i kulturę Rosji. Zwiedzanie Petersburga najlepiej zacząć w centrum miasta od Pałacu Zimowego- dawnej rezydencji cara, która dziś mieści cześć kolekcji Ermitażu. Warto obejrzeć wspaniałe komnaty, w których car przyjmował gości. Sam Ermitaż pochwalić się może wspaniałą kolekcją malarstwa impresjonistów. Obowiązkowo należy odwiedzić galerię kosztowności, w której główne miejsce zajmują klejnoty carycy Katarzyny II. Godny uwagi jest również widok na plac pałacowy i budynek Sztabu Generalnego (dawniej siedziby armii).
Osobną kategorię muzeów, stanowiącą specjalność Petersburga, są muzea-mieszkania pisarzy. Jest ich tu kilkanaście, m.in. Puszkina, Dostojewskiego, Nabokowa, Achmatowej. Są w mieście również muzea polityczne: więzienie w Twierdzy Pietropawłowskiej, Muzeum Tajnej Policji, Blokady Leningradu oraz Propagandy, z gabinetem Stalina i nagraniem jego głosu). Wreszcie osobliwość, jak Muzeum Wódki, w którym oprócz poznawania historii narodowego trunku Rosjan, można go także degustować.
Będąc w Petersburgu koniecznie trzeba też odwiedzić, oddalone od miasta, tzw. prigorody, czyli piękne pałace, jak Carskie Sioło, Pawłowsk i Peterhof, do których można dojechać elektriczką.
Newski Prospekt
Osobliwa, opiewana przez poetów i pisarzy, główna arteria miasta. Szeroka i ruchliwa, pełna eleganckich sklepów, hoteli, kawiarni i muzeów. Większość kamiennic, znajdujących się na Newskim Prospekcie została odnowiona na 300- lecie Petersburga w 2003 roku. Przyciągają wzrok pałace i kamiennice bogato zdobione i w pastelowych kolorach: różowe, żółte, niebieskie, często ozdobione wieżami, których zwieńczeniem jest kilka złotych kopuł, ustawionych jedna na drugiej. Na Newskim znajdują się również eleganckie sklepy, jak luksusowe delikatesy Jelisiejewa, kupca, który w XIX w. zaopatrywał arystokrację. Konfiety i słoiczki kawioru kupimy tu we wspaniałym secesyjnym wnętrzu: przy mahoniowej ladzie art déco, pod kryształowym żyrandolem.
Spacer nad Newą
Spacerując bulwarem nad Newą dotrzemy do placu Dekabrystów, na którym stoi Jeździec Miedziany – pomnik Piotra Wielkiego i rozciąga się wspaniały widok na rzekę i Wyspę Wasiljewską z pięknymi posiadłościami i budynkami instytucji publicznych. Po przeciwnej stronie widać sobór św. Izaaka, zwieńczony złoconą kopułą.
Na drugim brzegu Newy można zwiedzić jedno z muzeów: Zoologiczne, Marynarki Wojennej lub osobliwości przyrodniczych – Kunstkamerę. Niedaleko znajduje się też Wyspa Pietrogrodzka, której atrakcją jest, ciesząca się ponura sławą, Twierdza Pietropawłowska. Są tu cele więzienne, wystawy poświęcone historii miasta, łódź wiosłowa Piotra Wielkiego i mury obronne. Więźniami twierdzy byli m.in.Fiodor Dostojewski, Maksim Gorki i Tadeusz Kościuszko. Twierdza była pierwszą kamienną budowlą w mieście. Na jej terenie znajduje się Sobór św.Piotra i Pawła. To tutaj chowano rosyjskich carów - od Piotra Wielkiego do Mikołaja II. Najwyższym punktem twierdzy jest 122 metrowa pozłacana iglica, na szczycie której znajduje się figura anioła.
Szlak komunistyczny
Warto także zwiedzać Petersburg wg „klucz komunistycznego”, zaczynając od Instytutu Smolnego, skąd Lenin pokierował zamachem stanu. Można sobie zrobić wycieczkę od pomnika założyciela tajnej policji – Dzierżyńskiego, obok Pola Marsowego, na którym pogrzebano bohaterów rewolucji, aż do Muzeum Historii Politycznej Rosji. Obok znajduje się krążownik Aurora, z którego w 1917 roku dano sygnał do rozpoczęcia rewolucji październikowej. Nieco dalej na północ stoi Muzeum Kirowa, poświęcone pierwszemu sekretarzowi leningradzkiej partii. Ze stacji Moskowskaja można dojechać metrem do pomnika Zwycięstwa, upamiętniającego bohaterską obronę Leningradu w czasie II wojny światowej.