Najbardziej podatni na pojawienie się tego typu dolegliwości są mężczyźni między 18. a 40. rokiem życia. Łupież jest rzadko rozpoznawany u osób starszych i dzieci przed okresem pokwitania. Jest to spowodowane mniejszą aktywnością gruczołów łojowych u osób w tych grupach wiekowych.
Przyczyny występowania dolegliwości
Przyczyna powstawania łupieżu jest złożona i w dalszym ciągu nie w pełni wyjaśniona. Stwierdzono, że w procesie powstawania łupieżu dochodzi do nadmiernej proliferacji komórek naskórka oraz przyśpieszenia jego rogowacenia. W efekcie powstała warstwa rogowa naskórka nie spełnia swojej podstawowej roli ochronnej. Ostatnio dużą rolę w etiopatogenezie łupieżu przypisuje się grzybom drożdżopodobnym z rodzaju Melassezia (dawniej nazywanym Pityrosporum). Stwierdzono, że pewna grupa czynników może dodatkowo prowokować powstawanie łupieżu, bądź zaostrzać jego przebieg. Są to:
–zaburzenia hormonalne,
–niedobory odpornościowe,
–nieprawidłowa dieta,
–stres,
–zaburzenia emocjonalne,
–nadużywanie alkoholu,
–predyspozycje genetyczne,
–chłodny klimat,
–przegrzewanie mieszkania,
–niewłaściwe mycie włosów (zbyt rzadkie stosowanie szamponów lub niedostateczne ich spłukiwanie) oraz nadmierne stosowanie preparatów kosmetycznych, takich jak żele czy lakiery.
Zwalczanie i zapobieganie
Szczególną rolę w zwalczaniu i zapobieganiu łupieżu, zarówno zwykłego jaki i tłustego, odgrywa terapia miejscowa. Biorąc pod uwagę mechanizm działania, wyróżniamy trzy podstawowe grupy leków przeciwłupieżowych:
–środki przeciwgrzybicze, do których należą pirytionian cynku i związki imidazolowe (ketokonazol, ekonazol),
– substancje cytostatyczne, takie jak siarczek cynku, dziegcie czy piroktolamina,
– środki keratolityczne, ułatwiające usunięcie zrogowaciałego naskórka (dziegcie, kwas salicylowy, mocznik i związki siarki).
Rozwój nowych generacji środków przeciwłupieżowych koncentruje się obecnie na tworzeniu preparatów przeciwgrzybiczych, działających na Melassezia furfur. Jednymi z bardziej popularnych środków przcigrzybiczych są ketokonazol i pirytionian cynku. Jednak podczas planowania terapii należy wziąć pod uwagę wzrost oporności grzybów na środki z tych grup. Preparaty keratolityczne i cytostatyczne nie są obecnie zalecane w monoterapii, ze względu na częste nawroty łupieżu po zakończonym leczeniu. Cyklopiroksolamina jest nowoczesnym środkiem cytostatycznym łączącym w sobie właściwości grzybobójcze i grzybostatyczne działające na dermatofity, grzyby drożdżopodobne, pleśnie oraz grzyby dimorficzne. Pełni ona również funkcję antybakteryjną i przeciwzapalną. Mechanizm działania cyklopiroksolaminy jest odrębny w porównaniu z działaniem pochodnych imidazolu czy pirytonianu cynku. Polega on na wnikaniu substancji czynnej do wnętrza komórek grzyba i wiązaniu się jej z organellami komórkowymi, co w rezultacie powoduje wzrost przepuszczalności błony podstawnej, ucieczkę substancji odżywczych, zahamowanie procesów enzymatycznych, czego konsekwencją jest śmierć komórek. Badania porównawcze prowadzone przez Gullona 1.5 proc. cyklopiroksolaminy w szamponie z 2 proc. ketokonazolem wykazały większą skuteczność cyklopiroksolaminy w leczeniu łupieżu oraz jej dobrą tolerancję przez pacjentów.
Pirolam – właściwości i działanie
Nowym produktem na rynku jest szampon Pirolam, zawierający cyklopiroksolaminę wzbogaconą kompleksem witamin A i E oraz gliceryną. Dodatkowo w składzie szamponu umieszczono Hydrolite 5 – substancję ułatwiającą wnikanie cyklopiroksolaminy do komórki grzyba. Gliceryna zawarta w szamponie Pirolam jest sprawdzoną, niskocząsteczkową substancją nawilżającą. Oprócz właściwości higroskopijnych posiada również zdolność modyfikacji lipidów znajdujących się w warstwie rogowej. Ułatwia to tworzenie się struktur lamelarnych i tym samym powoduje zwiększenie ilość cząsteczek wody wiązanych w naskórku. Witamina A jest jedną z podstawowych substancji aktywnych stosowanych w kosmetyce. Pod wpływem witaminy A dochodzi do regulacji podziałów komórkowych. Ułatwia ona również keratynizację i odnowę naskórka, a także pobudza syntezę kolagenu. Witamina E jest antyutleniaczem oraz substancją przeciwrodnikową. Korzystnie wpływa na utrzymanie prawidłowego stanu tkanki łącznej oraz błon komórkowych. Szampon Pirolam jest specjalistycznym środkiem przeznaczonym do pielęgnacji włosów i skóry głowy o udokumentowanym działaniu przeciwłupieżowym. Najlepsze działanie przeciwłupieżowe uzyskuje się stosując Pirolam 2-3 razy w tygodniu, pozostawiając pianę na włosach przez 5 minut. Przeprowadzone badania wykazały, że stosując szampon Pirolam przez 4 tygodnie u większości badanych uzyskano ustąpienie zmian skórnych lub znaczne ich zmniejszenie w przypadku osób z bardzo nasilonym łupieżem. Badania przeprowadzono na grupie 20 ochotników, wykazały nie tylko jego pozytywny wpływ w zwalczaniu i zapobieganiu łupieżu, łojotoku oraz świądu, ale także jego bardzo dobre efekty pielęgnacyjne. Oceniono, że szampon Pirolam jest praktyczny, wydajny i ma odpowiednie właściwości myjące. Włosy są puszyste, mają zdrowy wygląd, łatwo się rozczesują i układają. Badania aparaturowe wykazały, że regularne stosowanie szamponu Pirolam poprawia nawilżenie skóry głowy oraz normalizuje pH. Po ustąpieniu łupieżu zaleca się kontynuację stosowania Pirolamu 1 raz w tygodniu przez 3 miesiące, w celu zapobiegania jego nawrotom.
Wnioski
Łupież oraz łojotokowe zapalenie skóry są powszechnie występującymi chorobami dermatologicznymi. Ostatnie badania wskazują na istotną rolę grzybów drożdżopodobnych z rodziny Melassezia w etiopatogenezie tych schorzeń. Nowoczesne zwalczanie łupieżu jest wielokierunkowe. Obejmuje działanie przciwgrzybicze, cytostatyczne oraz poprawiające strukturę i funkcję skóry. Przykładem takiego zwalczania jest szampon Pirolam, który doskonale działa nie tylko przeciwłupieżowo, przeciwświądowo i przeciwłojotokowo, ale także poprawia nawilżenie i stan skóry.