Naturalni pogromcy cukru

W czasach wysoko przetworzonej żywności cukier możemy znaleźć w coraz większej ilości produktów spożywczych, m.in. w sosach, płatkach, serkach. Nasz organizm zmuszony jest elastycznie reagować na tego typu zmiany. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak ważny jest sprawnie funkcjonujący metabolizm węglowodanów. Na szczęście istnieją surowce roślinne naturalnie wspomagające ten istotny proces. Należą do nich nieco egzotyczne rośliny pochodzące z Azji: morwa biała i gurmar.

Morwa biała

Morwa Biała (Morus alba) jest stosunkowo niewielkim drzewem liściastym pochodzącym głównie z Chin, lecz ze względu na dość łatwą uprawę spotkamy ją również w Polsce. Gatunek zaliczamy do rodziny morwowatych (Moraceae). Morwa biała rośnie na wysokość 10-15 m, cechą charakterystyczną jest wytwarzanie soku mlecznego. Kora jest koloru brązowego z białawym zabarwieniem, od którego pochodzi nazwa gatunku (a nie od koloru owoców, jak się powszechnie sądzi). Liście są zwykle jajowate (spotykamy się ze zjawiskiem heterofilii) i posiadają ząbkowany brzeg. Owoce wyglądem przypominają jeżyny, są jednak bardziej podłużne i mogą przybierać barwę białą, różową, czerwoną lub czarną. Gatunek ceniono już od najdawniejszych lat, w tradycyjnej medycynie Dalekiego Wchodu znane było jego pozytywne działanie na organizm ludzki. Drugim, bardziej przemysłowym zastosowaniem, była hodowla motyla-jedwabnika morwowego, którego pożywienie stanowią liście omawianej rośliny. Kokony wytworzone na potrzeby procesu przepoczwarzania owada, służą następnie do produkcji jedwabiu.

Spośród wszystkich organów morwy białej, najpowszechniej stosowane są owoce i liście. Owoce zawierają dużo witamin, mikro- i makroelementów, ponadto wykryto w nich również aminokwasy egzogenne. Spożywamy je głównie suszone i w takiej formie mogą stanowić doskonały dodatek do przekąsek, np. do musli.

Proces suszenia owoców morwy wpływa korzystnie na ich walory smakowe (smak staje się bardziej wyrazisty i nieco słodszy). Ze względu na dużą zawartość cukru, mogą być one również zdrowym zamiennikiem słodyczy.

Liście zbieramy wiosną, a następnie suszymy w delikatnym przewiewie i cieniu. Oprócz również obecnych witamin, mikro- i makroelementów, liście zawierają dużo związków polifenolowych, ponadto alkaloidy, steroidy i trójterpeny. Ze wszystkich wymienionych grup związków, ważne znaczenie mają polifenole (glikozydy flawonoidów, m.in. kwercetyny i kemferolu oraz kwasy fenolowe, np. kawowy czy chlorogenowy) oraz alkaloidy. Na szczególną uwagę zasługuje alkaloid 1,5 dideoksy-1,5-imino-D-sorbitol, w skrócie DNJ (inna spotykana nazwa to 1-deoksynojirimycyna), będący pochodną piperydyny, wspierający prawidłowy poziom glukozy we krwi. Warto zaznaczyć, że zawartość alkaloidów jest zmienna i będzie zależeć m.in. od miejsca i warunków uprawy. Badania wskazują, że sproszkowany liść morwy wpływa korzystnie na inne aspekty naszego organizmu, m.in. na stężenie insuliny. Całościowo suszony liść morwy i jego ekstrakty będą wspomagać prawidłowe funkcjonowanie gospodarki węglowodanowej organizmu. Dzięki spowolnieniu działania enzymów biorących udział w trawieniu węglowodanów wspierają utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.

Ekstrakt z liści morwy białej polecany jest osobom, które chcą wspierać prawidłowy poziom glukozy we krwi.

Gurmar

Kolejną interesującą pod kątem wspierania prawidłowego metabolizmu węglowodanów rośliną będzie gurmar, należący do rodziny toinowatych (Apocynaceae). Jego łacińska nazwa to Gymnema sylvestre. Gurmar jest drzewiastym pnączem, które wyglądem przypomina nieco winorośl. Rośnie dziko, w Azji (głównie w Indiach), ale spotykany jest również w Afryce. Liście są podłużne, kształtu jajowatego lub eliptycznego. Surowiec znany jest w medycynie ajurwedyjskiej od tysięcy lat.

W Indiach nazwa gurmar tłumaczona jest jako „niszczyciel cukru”. Surowiec stanowią wysuszone i rozdrobnione liście, które w takiej formie są barwy zielonej lub zielono-żółtej, nie posiadają zapachu, natomiast smak jest charakterystyczny: intensywny, gorzki i dość nieprzyjemny.

Gurmar zawiera m.in. kwasy gymnemowe, gurmarynę, żywice, kwercytol, cholinę, kwasy organiczne, stigmasterol, aminokwasy.

W liściach wykryto glikozydy trójterpenowe – gymnemozydy. Związki te odpowiadają m.in. za zmniejszenie odczuwania smaku słodkiego, co obserwowano podczas żucia omawianej rośliny. Ponadto badania wykazują, że omawiane związki mogą wspływać na metabolizm cukrów w przewodzie pokarmowym. Całościowo ekstrakt z liści gurmaru wspomaga prawidłowy metabolizm glukozy, dzięki czemu wspiera utrzymanie prawidłowego cukru we krwi. Ponadto korzystnie wpływa na ograniczenie apetytu na słodycze.

Ekstrakt z liści gurmaru polecany jest osobom, które chcą wspierać utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz wspomagająco w odchudzaniu. Jeśli pacjent decyduje się na stosowanie omawianego ekstraktu w celu wspomagania odchudzania, warto przypomnieć mu o równoczesnym przestrzeganiu odpowiedniej diety i podjęciu aktywności fizycznej, ponieważ tylko takie zintegrowane postępowanie pozwoli na uzyskanie pozytywnych efektów.

Zarówno ekstrakt z liści morwy jak i ekstrakt z liści gurmaru nie są zalecane kobietom w ciąży i karmiącym piersią, ponieważ nie ma wystarczających danych na temat bezpieczeństwa ich stosowania we wspomnianych grupach. Możliwe, że będą pojawiać się nowe, interesujące badania dotyczące omawianych surowców. Uwzględniając aktualny stan wiedzy, warto poinformować pacjenta, że omawiane surowce mają na celu wspomaganie prawidłowego metabolizmu węglowodanów, nie zastąpią jednak odpowiednio zbilansowanej diety.