Najbliższy cel? „Przeprowadzenie akcji szczepień przeciw COVID-19 w aptekach”

Ogromny potencjał kadrowy farmaceutów powinien być wykorzystany nie tylko w trakcie trwania pandemii – mówi Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej w rozmowie z „Farmacją Praktyczną”.

***

W dniu 16 kwietnia 2021 r. weszła w życie wyczekiwana ustawa o zawodzie farmaceuty. Art. 82 tego dokumentu wykreśla z obowiązujących aktów prawnych określenie „samorząd aptekarski”. Zamiast niego pojawia się pojęcie „samorząd zawodu farmaceuty”. To nie tylko symboliczna zmiana. Jak dokładnie ją rozumieć?
Od kilkunastu lat obserwujemy dynamiczne zmiany w obszarze rynku farmaceutycznego. Przeobrażeniu uległ system dystrybucji leków, sposób prowadzenia aptek, zakres pełnionych przez farmaceutów obowiązków i – przede wszystkim – zmieniło się postrzeganie naszego zawodu przez pacjentów. Wejście w życie ustawy o zawodzie farmaceuty otworzyło nowy rozdział w historii polskiej farmacji. Stworzyło możliwości prawne, w których w pełni niezależni i samodzielni zawodowo farmaceuci – oprócz pełnienia ściśle dystrybucyjnej roli w systemie – w dłuższej perspektywie będą prowadzić usługi z zakresu opieki farmaceutycznej.

Poszerzenie kompetencji, uprawnień i zakresu obowiązków, które wychodzą daleko poza rolę aptekarza, jest już wyraźnie widoczne. Wszyscy musimy zatem przystosować się do nowej rzeczywistości. Samorząd zawodowy również.

Fakt wejścia w życie ustawy o zawodzie farmaceuty akurat w 2021 r. nabiera szczególnego znaczenia. W listopadzie tego roku mija bowiem 30. rocznica uchwalenia przez Sejm ustawy o izbach aptekarskich. Jak Naczelna Izba Aptekarska planuje uczcić ten jubileusz?
Trwa pandemia COVID-19, sytuacja epidemiczna jest niepewna, może utrudnić nam świętowanie w formie stacjonarnej. Dlatego Naczelna Izba Aptekarska zdecydowała o połączeniu jubileuszu 30-lecia uchwalenia przez Parlament ustawy o izbach aptekarskich z obchodami Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza i przeniesieniu obu wydarzeń do przestrzeni wirtualnej.

Co konkretnie wydarzy się w czasie tych obchodów?
Na 28 września zaplanowana została debata z udziałem ekspertów. Pozwoli ona uczestnikom na głębszą analizę zachodzących w ostatnim roku intensywnych zmian w sektorze aptecznym, które bezdyskusyjnie wpłynęły na rolę farmaceutów w systemie ochrony zdrowia. Oczywiście dołożymy wszelkich starań, aby obchody Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza i jubileusz 30-lecia uchwalenia ustawy o izbach aptekarskich, choć zaplanowane w innej formie niż dotychczasowa tradycyjna, reprezentowały najwyższy poziom merytoryczny oraz spełniły oczekiwania uczestników.

Uchwalona w 1991 r. ustawa precyzowała ówczesne cele samorządu – reprezentowanie interesów zawodowych, społecznych i gospodarczych swoich członków, troska o zachowanie godności i niezależności zawodu, integracja środowiska i współpraca z organami administracji publicznej, związkami i samorządami zawodowymi oraz innymi organizacjami społecznymi. Czy na przestrzeni 30 lat te cele uległy jakiejś zmianie?
Realizacja celów zdefiniowanych w ustawie o izbach aptekarskich jest wciąż priorytetowym i aktualnym zadaniem samorządu zawodowego, choć sposób, w jakim pracujemy, na przestrzeni 30 lat uległ przeobrażeniu. Wynika to przede wszystkim z dynamicznie zmieniających się realiów rynku oraz konieczności dostosowywania i priorytetyzowania działań w zależności od aktualnych potrzeb i kroków podejmowanych przez ustawodawcę. Byliśmy aktywni i reprezentowaliśmy interesy farmaceutów w sprawach kluczowych dla funkcjonowania i postrzegania zawodu.

Jakie to na przykład sprawy?
Między innymi właśnie prace nad kształtem ustawy o zawodzie farmaceuty, ale też liczne nowelizacje prawa farmaceutycznego, w tym ustawy „Apteka dla Aptekarza”, ustawy refundacyjnej. Istotną część naszych działań stanowi także współpraca z Ministerstwem Zdrowia, Głównym Inspektorem Farmaceutycznym i wieloma innymi organizacjami czy instytucjami. Nasza aktywność w tych obszarach pokazuje, że założenia stanowiące fundament działania samorządu zawodowego farmaceutów są ponadczasowe.

Ustawa o zawodzie farmaceuty to niesamowity przełom w legislacji. Oprócz szeregu kwestii, dotyczących między innymi uzyskiwania praw do wykonywania zawodu czy doskonalenia zawodowego, wprowadza także wyczekiwaną opiekę farmaceutyczną, co oznacza poważne wzmocnienie roli farmaceuty w całym systemie. Kiedy poznamy szczegółowy wykaz usług, jakie w ramach opieki farmaceutycznej będą mogli świadczyć farmaceuci w aptekach?
Wejście w życie ustawy o zawodzie farmaceuty zbiegło się z terminem opublikowania raportu Ministerstwa Zdrowia „Opieka farmaceutyczna. Kompleksowa analiza procesu wdrożenia”. Dokument wspólnie opracowali przedstawiciele Narodowego Funduszu Zdrowia, środowiska farmaceutów i środowiska akademickiego.
Celem raportu było przedstawienie modeli i rozwiązań dotyczących opieki farmaceutycznej, które z powodzeniem mogą być zaimplementowane w Polsce. Kompleksowa analiza siedmiu kluczowych usług, opracowana przez Zespół ds. opieki farmaceutycznej, w którego skład wchodzili także przedstawiciele samorządu, ma za zadanie usprawnić opiekę zdrowotną i wykorzystać potencjał zawodowy farmaceutów. Wśród analizowanych usług znalazły się m.in.: „Recepta kontynuowana”, „Usługa Nowy Lek”, „Program Drobne Dolegliwości” czy wsparcie pacjentów w zakładaniu Internetowego Konta Pacjenta.

Która z usług zostanie wdrożona najpierw? Co nas czeka w najbliższej przyszłości?
Aktualnie w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad określeniem szczegółowych zasad realizacji w aptekach pierwszej planowanej usługi opieki farmaceutycznej – przeglądu lekowego. Liczę, że w najbliższych tygodniach otrzymamy szczegółowe zasady jego wdrożenia i wytyczne dotyczące realizacji.

Jaki cel legislacyjny chce w 2021 r. osiągnąć NRA?
Ustawa o zawodzie farmaceuty stanowi fundament umożliwiający świadczenie przez farmaceutów szeregu usług z zakresu opieki farmaceutycznej. Kolejnym ważnym krokiem jest uszczegółowienie zasad ich realizacji. Jako samorząd zawodowy będziemy zabiegać o to, aby przedstawiać Ministrowi Zdrowia konstruktywne uwagi do projektów aktów wykonawczych, które umożliwią zaimplementowanie założeń ustawy, uwzględniając aktualne możliwości kadrowe oraz zasoby informatyczne i finansowe aptek.

A szczepienia? Uzyskanie przez farmaceutów uprawnień do szczepień w aptekach staje się faktem.
Tak. I dlatego naszym najbliższym celem jest także sprawne przeprowadzenie akcji szczepień przeciw COVID-19 w aptekach. Aktualnie Wojewódzkie Oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia prowadzą nabory placówek, które chcą wziąć udział w Narodowym Programie Szczepień. Obecnie pacjenci mogą zaszczepić się już w blisko 500 aptekach na terenie całego kraju. Ich liczba będzie sukcesywnie rosnąć. W ramach programu farmaceuci posiadający odpowiednie uprawnienia i pracujący w zakwalifikowanych aptekach wykonują szczepienia pacjentów przeciw COVID-19.

Ilu jest w Polsce farmaceutów, którzy takie szczepienia mogą już wykonywać?
Uprawnienia w tym zakresie nabyło już blisko 9 tysięcy farmaceutów. Ponieważ nasz ogromny potencjał kadrowy powinien być wykorzystany nie tylko w trakcie trwania pandemii, będziemy również zabiegać o możliwość poszerzenia zakresu szczepień realizowanych przez farmaceutów w aptekach, m.in. o te przeciw grypie.

Dlaczego NRA walczy o to, by aptekarze mieli możliwość przeprowadzania szczepień?
Mamy w Polsce ponad 30 tysięcy świetnie wykształconych farmaceutów. Musimy więc racjonalnie wykorzystać ten potencjał, głównie dlatego, by skrócić ścieżkę, jaką pokonuje pacjent w procesie realizacji szczepienia. Aktualnie jest ona zbyt długa i często zbyt skomplikowana, co zniechęca pacjentów do wizyt szczepiennych.

Trwająca pandemia COVID-19 jednoznacznie pokazuje, że farmaceuci są zawodem medycznym dostępnym dla pacjenta niezależnie od sytuacji, a apteki pozostawały i cały czas pozostają otwarte. Co więcej, zaangażowanie farmaceutów w proces szczepień wpisuje się w aktualnie realizowany trend związany z „umedycznieniem” naszego zawodu. Nie chcemy już pełnić w systemie wyłącznie roli dystrybucyjnej. Nasza wiedza i kompetencje pozwalają na realizację zadań wychodzących daleko poza utarte do tej pory schematy.