Pierwszy raz w Polsce zastosowano u pacjentów radioterapię adaptacyjną

Narodowy Instytut Onkologii w Gliwicach jest pierwszym i jedynym ośrodkiem w Polsce, w którym chorzy na nowotwory są leczeni przy użyciu nowej, bardzo precyzyjnej metody naświetlania – radioterapii adaptacyjnej – poinformowała placówka.

Generowanie obrazów o lepszej rozdzielczości przestrzennej i kontrastowej

Nowa metoda leczenia jest możliwa, dzięki akceleratorowi terapeutycznemu Ethos wyposażonego w technologię HyperSight, który został zakupiony w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. Do tej pory w gliwickim ośrodku radioterapii adaptacyjnej poddano dwoje pacjentów, a kolejni są już przygotowywani do zabiegów.

„Zastosowanie w urządzeniu technologii HyperSight pozwala na generowanie obrazów o lepszej rozdzielczości przestrzennej i kontrastowej od standardowego obrazowania z wykorzystaniem wiązki stożkowej” – powiedział, cytowany w informacji prasowej prof. dr hab. n. fiz. Krzysztof Ślosarek, kierownik Zakładu Planowania Radioterapii w Narodowym Instytucie Onkologii w Gliwicach.

Nowa technika umożliwia lekarzom na dokładne określenie objętości i położenia guza nowotworowego oraz narządów zdrowych, co w konsekwencji pozwala na precyzyjne podanie dawki promieniowania w guzie nowotworowym przy maksymalnej ochronie zdrowych narządów i tkanek.

Radioterapia sterowana obrazem

W Instytucie do tej pory stosowana była radioterapia sterowana obrazem, która umożliwiała weryfikację poprawności ułożenia pacjenta i dawała informacje o zmianach anatomicznych, jak zmiany kształtu czy wypełnienia narządów. Technika ta, nie mogła posłużyć jednak do modyfikacji rozkładu dawki promieniowania w czasie sesji terapeutycznej.

„W radioterapii adaptacyjnej, dzięki wysokiej jakości obrazowaniu i zastosowaniu zaawansowanego oprogramowania, jesteśmy w stanie dostosować kształt napromienianego obszaru do aktualnego położenia i kształtu guza oraz zdrowych narządów, czyli zaadaptować rozkład dawki promieniowania do aktualnych warunków anatomicznych w czasie rzeczywistym” – dodał prof. Ślosarek.

Jak podkreślają specjaliści z Gliwic, stosowanie radioterapii adaptacyjnej wymaga jeszcze bliższej niż do tej pory współpracy fizyków medycznych z lekarzami. Lekarz radioterapeuta musi konturować rzeczywiste położenie narządów zdrowych i guza nowotworowego. Na tej podstawie fizyk medyczny oblicza adaptacyjny plan leczenia.

Zastosowanie sztucznej inteligencji

„Różnica między aparatem Ethos a wcześniejszymi urządzeniami do napromieniania polega również na tym, że chcąc dopasować położenie pacjenta do tego zaplanowanego, nie skoryguje się jego ułożenia przy pomocy ruchu stołu w różnych kierunkach, jak w radioterapii sterowanej obrazem. Pacjent zawsze leży w tej samej pozycji, a to głowica aparatu, geometria wiązek promieniowania, dopasowuje się do niego w przestrzeni trójwymiarowej” – dodał prof. Krzysztof Ślosarek.

Jak zaznaczył, proces planowania leczenia i konturowania adaptacyjnego opiera się na sztucznej inteligencji i głębokim uczeniu maszynowym.

„Wskazania do radioterapii adaptacyjnej w istotny sposób zależą od lokalizacji guza nowotworowego, niemniej bardzo istotna jest również sytuacja kliniczna chorego i koncepcja leczenia promieniami, którą zamierzamy zrealizować” – wyjaśnił dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski, kierownik Zakładu Radioterapii i zastępca dyrektora ds. naukowych NIO-PIB w Gliwicach.

Zmiana koncepcji dotychczasowego leczenia

Według gliwickich specjalistów, radioterapia adaptacyjna to zmiana koncepcji dotychczasowego leczenia promieniami i kolejny kamień milowy w dążeniu do poprawy skuteczności i bezpieczeństwa tej metody leczenia.

„Z pewnością będziemy rozszerzali wskazania do radioterapii adaptacyjnej, tak aby jak najwięcej naszych chorych mogło skorzystać z jej zalet” – zapewnił prof. Tomasz Rutkowski.

Ethos z technologią HyperSight to aparat, który został w Gliwicach rozbudowany w oparciu o zainstalowany w ubiegłym roku akcelerator o nazwie Halcyon. Środki na zakup tego urządzenia i jego adaptację do najnowszej wersji Ethosa przekazało NIO-PIB w Gliwicach Ministerstwo Zdrowia w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016-2024. (PAP)