Alergia – choroba XXI wieku

Diagnozę w przypadku kataru siennego ułatwia sezonowe występowanie objawów. Jednak podobnie jak w przypadku całorocznego nieżytu nosa konieczne jest wykluczenie innych przyczyn, np. infekcji, zmian hormonalnych, polipów nosa, stanu zapalnego spowodowanego przez leki czy podrażnienia przez dym papierosowy lub gazy czy pyły przemysłowe. Często objawy choroby zaczynają się w plenerze, a o fachową pomoc lekarską jest trudno. W przypadku ostrych dolegliwości chory intuicyjnie poszukuje w aptece pomocy specjalisty, który poleci mu odpowiednie leczenie.
W alergii wziewnej stosuje się leki likwidujące lub znacznie łagodzące objawy. Dzielą się na trzy grupy: leki przeciwhistaminowe, leki antyleukotrienowe i leki sterydowe (kortykosteroidy). Mają różną postać – niektóre stosuje się doustnie w postaci kropli, syropów lub tabletek, inne miejscowo, np. jako leki wziewne, krople do oczu czy spray’e do nosa. Leki przeciwhistaminowe, blokując działanie histaminy, zapobiegają wystąpieniu reakcji alergicznej i nasilaniu się objawów – to podstawowe leki antyalergiczne. W miarę możliwości należy je przyjmować przed ekspozycją na alergen (chorzy, którzy wiedza na co są uczuleni). Antyleukotrieny, np. montelukast, zmniejszają nadprodukcję substancji zwanej leukotrienami, które silnie kurczą oskrzela i odpowiadają za stan zapalny w górnych i dolnych drogach oddechowych. Kortykosteroidy mają przede wszystkim działanie przeciwzapalne redukujące obrzęk błon śluzowych nosa i oskrzeli, zmniejszające ilość wydzieliny i rozszerzające oskrzela. W zależności od nasilenia choroby i specyficznych potrzeb pacjenta alergolog może dobrać jeden lub kilka leków. Ważne jest, by stosować je ściśle według wskazań lekarza, w odpowiednich dawkach, porach i stosownie do sytuacji, unikając ich nadużywania, gdyż może to spowodować osłabienie odpowiedzi na lek.
Najbardziej niebezpieczną chorobą alergiczną jest astma oskrzelowa. U części chorych astma wynika z wrodzonych predyspozycji do nadreaktywności oskrzeli. Nadmierna reakcja oskrzeli może uaktywniać się np. na skutek nawracających infekcji dróg oddechowych, narażenia na zanieczyszczone powietrze, dym tytoniowy, intensywnego wysiłku fizycznego itp. Jednak u ok. 75% chorych choroba ma podłoże alergiczne, bywa skutkiem nieleczonej alergii wziewnej. Ataki wywołują najczęściej alergeny znajdujące się w powietrzu jak pyłki, kurz i roztocza kurzu domowego, pleśnie, naskórek zwierząt, pył zbożowy i drzewny; astmatyka uczulać mogą także substancje pokarmowe, przyprawy, konserwanty, lateks, metale (nikiel, chrom) oraz niektóre leki.
Uważa się, że u podłoża astmy leży stan zapalny, który rozwija się w śluzówce dróg oddechowych w odpowiedzi na podrażnienie przez czynniki wyzwalające. Ich obecność wywołuje uwolnienie mediatorów, one z kolei powodują obrzęk i przekrwienie, a także wzmożone wydzielanie śluzu – stąd męczący kaszel i kłopoty z oddychaniem. Gdy podczas napadu astmy dochodzi dodatkowo do skurczu mięśniówki oskrzeli, drogi oddechowe zostają częściowo zablokowane – chory ma wówczas trudności nie tylko ze złapaniem oddechu, ale i z wydechem, pojawia się charakterystyczny świszczący oddech. Powietrze zalega w płucach, utrudniając wniknięcie tam nowego, bogatego w tlen. Stan ten zagraża niedotlenieniem całego organizmu.
Na szczęście w astmie skurcz oskrzeli jest odwracalny, poddaje się działaniu szybko działających wziewnych leków rozszerzających oskrzela. Przyjmuje się je doraźnie, aby osiągnąć natychmiastową ulgę podczas napadu duszności (najczęściej są to preparaty salbutamol, fenoterol, lub formoterol). Jednak podstawowym zadaniem w leczeniu astmy jest walka ze stanem zapalnym i zapobieganie jego nawrotom, dlatego konieczne jest regularne przyjmowanie leków przeciwzapalnych (sterydów wziewnych – bezpiecznych i skutecznych leków). Zaniedbanie leczenia zapalenia skutkuje nie tylko nasilonym obrzękiem oskrzeli nadprodukcją śluzu, prowadzi także do zwiększenia skłonności oskrzeli do skurczu. Dlatego w przypadku astmy, dużą rolę może odegrać świadomy farmaceuta, sprawdzając, czy pacjent wie, jak używać leki wziewne oraz kontrolując zlecenia lekarza w poszukiwaniu potencjalnych negatywnych interakcji lekowych.
Prawidłowo leczona astma pozwala żyć zupełnie normalnie – im wcześniej zostanie rozpoznana, tym skuteczniejsze leczenie. W astmie o podłożu alergicznym ważne jest, tak jak w każdej alergii, zminimalizowanie kontaktu z alergenami oraz przyjmowanie leków hamujących reakcje alergiczne. Pomoc farmaceuty w przypadku ostrych objawów alergicznych, ale także przy realizacji recept przewlekle chorych, nie powinna ograniczać się tylko do prawidłowego wydania leku. Edukacja pacjenta, sprawdzenie poprawności aerozoloterapii, obserwacja realizowanych recept pod kątem szkodliwych interakcji międzylekowych to cechy opieki farmaceutycznej nad chorymi z alergią i astmą. Oby jak najczęściej stosowanej.

Strony: 1 2