Opieka farmaceutyczna
Zasady żywienia w cukrzycy
9 minut
Innym sposobem ułatwiającym planowanie żywienia osób z cukrzycą jest liczenie ilości wymienników węglowodanowych. Wymiennik węglowodanowy to taka ilość wagowa danego produktu, która zawiera 10 g węglowodanów. Podaż witamin i składników mineralnych w cukrzycy powinna być realizowana zgodnie z zaleceniami dla ludzi zdrowych, tj. według norm żywieniowych. Jednak należy zauważyć, że z rozwojem zarówno cukrzycy typu 1 jak i 2 może mieć związek niedobór witaminy D. Częściowo jest to tłumaczone obecnością receptorów witaminy D w trzustce. Utrzymanie prawidłowego poziomu wapnia w osoczu krwi poprzez odpowiednią podaż witaminy D w diecie jest niezbędne do regulacji pracy komórek beta i produkcji insuliny. Na rozwój cukrzycy wpływa również niskie stężenie magnezu. Magnez odgrywa kluczową rolę przy pobieraniu glukozy przez komórki oraz w regulacji działania insuliny. Chorzy na cukrzycę nie powinni spożywać więcej niż łyżeczkę soli dziennie. Wysokie spożycie soli, a tym samym i sodu zwiększa ryzyko nadciśnienia oraz obniża wrażliwość tkanek na insulinę. Również spożywanie alkoholu przez chorych na cukrzycę nie jest zalecane; alkohol hamuje uwalnianie glukozy z wątroby i w związku z tym jego spożycie (zwłaszcza bez przekąski) może sprzyjać rozwojowi niedocukrzenia. Konieczność utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi narzuca określone wymagania dotyczące trybu żywienia chorego.
Zasadniczym celem żywienia w cukrzycy leczonej insuliną jest dostosowanie szczytu działania insuliny do szczytu glikemii poposiłkowej. Zatem w przypadku tego typu cukrzycy zalecanym trybem żywienia jest tryb sześcioposiłkowy z trzema posiłkami głównymi (śniadanie, obiad, kolacja) i trzema posiłkami mniejszymi (II śniadanie, podwieczorek, posiłek pokolacyjny, który zabezpiecza przed nocnymi stanami hipoglikemii).
W cukrzycy nie wymagającej leczenia insuliną wystarczające jest spożywanie 5 posiłków dziennie. Coraz częściej mówi się o tym, że dieta pacjentów chorych na cukrzycę typu 2, powinna się opierać na modelu diety śródziemnomorskiej. W badaniach prowadzonych przez Salas-Salvadó i wsp. z udziałem 3,5 tysiąca kobiet i mężczyzn w wieku od 55 do 80 lat, którym przez okres czterech lat zalecano stosowanie wyłącznie diety śródziemnomorskiej lub diety śródziemnomorskiej wzbogaconej 4 łyżkami oliwy z oliwek lub z dodatkiem dwóch łyżek mieszanych orzechów stwierdzono, że w przypadku stosowania diety wzbogacanej oliwą ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 było aż o 40% mniejsze w porównaniu z grupą kontrolną. Dieta z dodatkiem orzechów zmniejszała to ryzyko o 18%.
Od pewnego czasu naukowcy postulują, że również końcowe produkty glikacji białek tzw. AGEs (z ang. advanced glycation endproducts) mogą przyczynić się do rozwoju cukrzycy. Również stężenie AGEs koreluje ze stopniem wczesnych, przedklinicznych zmian charakterystycznych dla nefropatii i retinopatii cukrzycowej. Dlatego też osoby cierpiące na cukrzycę powinny szczególnie unikać produktów smażonych, grillowanych i pieczonych.
Literatura
1. Salas-Salvadó J, Bulló M, Babio N, Martínez-González MÁ, Ibarrola-Jurado N, Basora J, Estruch R, Covas MI, Corella D, Arós F, Ruiz-Gutiérrez V, Ros E; PREDIMED Study Investigators. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with the Mediterranean diet: results of the PREDIMED-Reus nutrition intervention randomized trial. Diabetes Care. 2011 Jan;34(1):14-9. Doi: 10.2337/dc10-1288. Epub 2010 Oct 7.
2. Kulczyński B, Gramza-Michałowska A. Znaczenie indeksu i ładunku glikemicznego w zapobieganiu rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1) 51-56.
3. Jarosz M. Praktyczny podręcznik dietetyki. Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia, 2010.
4. Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D. Dietoterapia Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
5. Brand-Miller JC, Holt SH, Pawlak DB, McMillan J. Glycemic index and obesity. Am J Clin Nutr. 2002 Jul;76(1):281S-5S.