Paznokcie a ceramidy

autorka: lek. Małgorzata Marcinkiewicz
dermatolog

Paznokcie zaliczane są do przydatków skóry. Zbudowane są z bezbarwnej, zrogowaciałej płytki, którą produkuje macierz znajdująca się w bliższej części paznokcia. Pod płytką leży łożysko, zaś boczne brzegi i tylny brzeg płytki tkwią w fałdach skóry zwanych wałami paznokciowymi. Tylny brzeg płytki pokryty jest obrąbkiem zwanym potocznie skórką, którą z zamiłowaniem usuwa się podczas zabiegów manicure. Rolą obrąbka jest ochrona przed czynnikami zewnętrznymi i mikroorganizmami. Zbyt intensywne wycinanie obrąbka lub tzw. odpychanie może prowadzić do rozwoju infekcji lub uszkodzenia płytki. Głównym budulcem paznokci jest keratyna bogata w siarkę. Zawierają ponadto 18% wody i poniżej 5% lipidów. Wzrost paznokci odbywa się w sposób ciągły w kierunku dystalnym i zależy od wielu czynników, w tym od wieku, płci, pory roku, diety, czy predyspozycji genetycznej. Paznokcie u rąk rosną w tempie 0,5-1,2 mm na tydzień. Potrzebują ok. 3 do 6 miesięcy na pełny odrost, przy czym paznokcie u stóp od 12 nawet do 18 miesięcy.

Wbrew powszechnej opinii nie stanowią nieprzepuszczalnej bariery, dlatego substancje zawarte w kosmetykach są w stanie przeniknąć do płytki paznokcia. Właściwość ta jest bardzo korzystna, zwłaszcza w przypadku przesuszenia płytki paznokci w wyniku przewlekłego moczenia i suszenia, np. podczas prac domowych. Wydaje się zatem, że stosowanie odżywek i lakierów do paznokci może zabezpieczyć płytkę przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, zmniejszyć jej narażenie na utratę uwodnienia, a także dostarczyć niezbędnych składników.

W ostatnim czasie znaczenia nabrały organiczne związki chemiczne z grupy lipidów, tzw. sfingolipidy lub ceramidy. Te substancje lipidowe znakomicie zapobiegają przesuszeniu płytki paznokciowej, stanowiąc jej spoiwo. Stąd docenione zostały przez branżę kosmetyczną i są cennym składnikiem wielu produktów. Choć działanie ceramidów zawartych w wyrobach kosmetycznych nie jest dokładnie poznane, ich stosowanie wzmacnia spoistość komórek, wpływa na stopień nawilżenia, ale i zwiększa odporność na szkodliwe działanie promieniowania słonecznego. Ceramidy uszczelniają i wzmacniają strukturę paznokci, poprawiają wygląd i przyczyniają się do wygładzenia powierzchni płytki. Polecane są zatem zwłaszcza w przypadku nadmiernej łamliwości i rozdwajania się płytki paznokciowej.

Ceramidy są doskonałym środkiem do pielęgnacji nie tylko paznokci, ale też skóry i włosów. W połączeniu z suplementami diety stosowanymi, by wzmocnić paznokcie i włosy, mogą być idealną odpowiedzią na problemy z kondycją skóry i jej przydatków.

Choroby płytki paznokci:

• podłużne wyżłobienia na paznokciach (onychorrhexis)
• częste u osób starszych, czasem towarzyszą m.in. niedoborom żelaza,
• oddzielanie się płytki paznokcia (onycholysis) – najczęstszą postacią jest oddzielenie się płytki paznokcia od łożyska w części dystalnej w wyniku przewlekłego kontaktu z wodą i detergentami,
• złuszczanie płytki paznokcia (onychomadesis) – oddzielenie się płytki paznokciowej od macierzy i łożyska w części bliższej prowadzące zwykle do utraty paznokcia,
• bruzdy Beau – poprzeczne linie na płytce paznokcia powstałe w wyniku urazu macierzy,
• pincer nails – samoistne zwinięcie się płytki paznokcia w rurkę, może towarzyszyć bolesność z uwagi na uwięzienie części łożyska.