Łzawienie – paradoks suchych oczu

 7 minut

widzące okulary z mikroprocesorem

autorka: dr n. med. Małgorzata Iwanejko
Wrocławskie Centrum Okulistyczne

Łzy odgrywają niezmiernie istotną rolę w oku, są jednym z czynników wpływających na proces prawidłowego i komfortowego widzenia. Pokrywają one rogówkę, dzięki czemu jest ona gładką lśniącą strukturą optyczną, co wpływa korzystnie na ostre widzenie. Film łzowy składa się z trzech warstw: warstwy lipidowej, warstwy wodnej i mucynowej. Pierwsza zapobiega parowaniu wody, dwie pozostałe nawilżają powierzchnię oka, zapewniając rogówce przejrzystość oraz działają przeciwbakteryjnie. Za wydzielanie wodnej składowej łez odpowiada gruczoł łzowy zlokalizowany w przednio-górnym kącie oczodołu, warstwę lipidową wytwarzają gruczoły Meiboma, a mucynową – komórki kubkowe spojówki. Film łzowy jest bezbarwnym płynem składającym się głównie z wody, elektrolitów, białek, lipidów i substancji o właściwościach odkażających i przeciwzapalnych.

Łzy są rozprowadzane po powierzchni gałki ocznej podczas mrugania, a nadmiar ich jest odprowadzany do kanalików łzowych i do nosa. W normalnych warunkach wydzielane są niewielkie ilości łez, które wystarczają do nawilżania, wypłukiwania zanieczyszczeń oraz ochrony przed zakażeniami. Jeśli dojdzie do podrażnienia powierzchni gałki ocznej, to następuje bezwarunkowy odruch częstszego mrugania oraz jednoczesnego wydzielania łez w dużej ilości. Inną przyczyną łzawienia może być mechaniczne zaburzenie odprowadzania łez w przypadku niedrożności dróg łzowych.

Wielu pacjentów okulistycznych skarży się na łzawienie, zupełnie nie wiążąc tego objawu z zespołem suchego oka, ponieważ mogłoby się wydawać, że ZSO jest raczej spowodowany niedoborem łez niż ich nadmiarem. Jednak u wielu pacjentów po wykluczeniu innych dolegliwości powierzchni oka czy przeszkód w odpływie okazuje się, że przyczyną nadmiernej produkcji filmu łzowego jest właśnie zespół suchego oka. Nadmierne łzawienie może w tym przypadku świadczyć o uszkodzeniu powierzchni oka, przez co łzy nie przylegają do niego w prawidłowy sposób. Ich nadprodukcja paradoksalnie nie przynosi wówczas poprawy, wypłukuje bowiem pozostałe warstwy filmu łzowego słabo przylegające do uszkodzonej części rogówki i spojówek. Taki stan wymaga jednak konsultacji lekarskiej.

Ponadto ZSO bywa także konsekwencją produkcji łez o nieprawidłowym składzie. W takim przypadku, przy nieprawidłowym jakościowo filmie łzowym, gałka oczna pozostaje niedostatecznie nawilżona, przez co pacjent ma wrażenie ciągłego uczucia nadmiernego łzawienia. Dolegliwości te nasilają się w niekorzystnych warunkach środowiskowych – na przykład w klimatyzowanych i ogrzewanych czy suchych pomieszczeniach. Negatywnie na film łzowy wpływają również palenie tytoniu, noszenie soczewek kontaktowych, a także rzadkie mruganie, np. przy czytaniu oraz przy pracy z komputerem czy smartfonem. W ZSO łzawieniu zazwyczaj mogą towarzyszyć również inne objawy, takie jak: dyskomfort, ból, pieczenie, uczucie ciała obcego lub/i piasku pod powiekami, zaczerwienienie oczu czy nieostre widzenie. Nieleczony ZSO może być przyczyną poważnych powikłań, m.in. uszkodzenia rogówki, a w niektórych przypadkach prowadzić nawet do utraty wzroku.

Podstawową metodą objawowego działania w ZSO jest stosowanie kropli nawilżających. Celem takiego postępowania jest zmniejszenie tarcia pomiędzy strukturami oka w przypadku braku odpowiedniej ilości łez, wypłukiwanie czynników drażniących oraz normalizacja składu filmu łzowego przy jego nieprawidłowym składzie. Dzięki nawilżeniu powierzchni oka poprawia się komfort widzenia oraz zmniejszają się dolegliwości, w tym również łzawienie. Obecnie dostępny jest szereg kropli nawilżających, preparaty te różnią się między sobą składem, zawartością konserwantów, a także długością przydatności do użytku po otwarciu. Przy wyborze kropli nawilżających warto wybierać preparaty, które nie zawierają w swoim składzie konserwantów.

Strony: 1 2