Opieka farmaceutyczna
Fitoterapia w dolegliwościach układu moczowego
6 minut
Sprawa ma się zupełnie inaczej w przypadku łączenia surowców z pierwszych dwóch grup. Mieszanki ziołowe oparte na surowcach moczopędnych i odkażających drogi moczowe są od dawna stosowane w fitoterapii. Preparaty tego typu wspomagają ograniczanie liczebności bakterii w drogach moczowych za sprawą działania przeciwbakteryjnego i zwiększonej diurezy oraz rozcieńczają mocz, przyczyniając się do zapobiegania powstawaniu kamieni. Wybitne właściwości odkażające mają glikozydy fenolowe takie jak arbutyna. Występują one powszechnie w roślinach z rodziny Ericaceae, np. w mącznicy lekarskiej. Liść tej rośliny zawiera do 12% glikozydów fenolowych, co czyni go jednym z najbogatszych surowców w te związki (dla porównania liście borówki brusznicy zawierają ich ok. 7%). Ponadto liście mącznicy lekarskiej zawierają znaczne ilości flawonoidów o działaniu moczopędnym, kwasów fenolowych (kwas galusowy) i depsydów (kwas elagowy) oraz triterpenów pentacyklicznych (kwas ursolowy). Wszystkie te substancje posiadają aktywność antyoksydacyjną oraz właściwości przeciwzapalne.
Typowymi surowcami stosowanymi jako akwaretyki są: liść brzozy (Folium Betulae), ziele nawłoci pospolitej (Herba Solidaginis virgaureae) oraz ziele rdestu ptasiego (Herba Polygoni avicularis). Głównymi związkami chemicznymi tych surowców, odpowiedzialnymi za działanie moczopędne są flawonoidy. Liść brzozy zawiera do 2,5% sumy tych związków (głównie pochodne kwercetyny, luteoliny i mirycetyny), ziele nawłoci do 1,5% (pochodne izoramnetyny, kwercetyny i kemferolu), natomiast ziele rdestu ptasiego ok. 0,15% (pochodne kwercetyny, awikularynę, hiperozyd, witeksynę). Ponadto ziele nawłoci obfituje w saponiny triterpenowe które również zwiększają diurezę. Związki z tej grupy występują także w młodych liściach brzozy. Wspólną dla omawianych surowców grupą metabolitów są kwasy fenolowe, zwłaszcza cechujące się znaczną aktywnością antyoksydacyjną pochodne kwasu cynamonowego. Stosowanie mieszanek tych surowców w stanach zapalnych układu moczowego usprawnia usuwanie bakterii, ich metabolitów, w pewnym stopniu również metabolitów stosowanych chemioterapeutyków oraz zapobiega tworzeniu się złogów składników mineralnych moczu.
Odpowiednio dobrany zestaw surowców roślinnych jest więc nieodzownym elementem wspomagającym terapię schorzeń układu moczowego. Korzystnie wpływa nie tylko na przebieg podstawowej terapii, ale również zapobiega nawrotom stanów zapalnych. Jeśli do apteki trafia pacjent skarżący się na tego typu dolegliwości, bądź realizuje receptę na leki stosowane w tej grupie schorzeń, to farmaceuta powinien (o ile nie występują żadne przeciwwskazania) zalecić dodatkowe stosowanie preparatu opartego na roślinnych surowcach akwaretycznych i odkażających. Postępowanie takie powinno stać się standardem, tak jak polecanie probiotyków w antybiotykoterapii. Byłoby korzystne, gdyby polecany preparat podawany był w formie naparu, gdyż taka forma zapewnia dodatkowe nawodnienie organizmu chorego. Zastosowanie fitoterapii w schorzeniach układu moczowego będzie niewątpliwie wielką korzyścią dla zdrowia naszych pacjentów!