Opieka farmaceutyczna
Atopowe zapalenie skóry AZS
15 minut
Regularna pielęgnacja emolientami stanowi leczenie I rzutu AZS zarówno w fazie przewlekłej choroby, jak i w okresie zaostrzeń.
Codzienne stosowanie wieloskładnikowych emolientów powinno stanowić podstawę pielęgnacji skóry z AZS zarówno w okresie zaostrzeń jak i w okresie remisji (ustępowania objawów).
Należy pamiętać, że emolienty:
- powinny być powszechnie zalecane wpośród pacjentów z AZS zarówno w trakcie zaostrzenia choroby, jak też w okresach remisji,
- poprawiają skuteczność terapii AZS,
- przyczyniają się do utrzymania remisji AZS uzyskanej w trakcie leczenia kortykosteroidami,
- zmniejszają ilość stosowanych kortykosteroidów w trakcie zaostrzenia AZS,
- zmniejszają ryzyko wyprysku z podrażnienia u pacjentów z i bez AZS.
W zależności od stopnia nasilenia choroby i rozległości zmian skórnych lekarz może zalecić dodatkowo:
- miejscowe stosowanie sterydów lub inhibitorów kalcyneuryny w ostrych fazach choroby,
- przyjmowanie leków antyhistaminowych,
- leki sedatywne (uspokajające),
- antybiotyki,
- fototerapię (PUVA, UVB),
- leczenie ogólne steroidami systemowymi lub cytostatykami, jeśli inne metody leczenia nie przynoszą spodziewanej poprawy,
- psychoterapię.
4. Leczenie zmian skórnych
Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (mGKS) stanowią podstawę leczenia zmian skórnych w atopii. W skojarzeniu z emolientami zapewniają bardzo dobry efekt terapeutyczny. Ze względu na suchość skóry występującą w AZS, preferowane są glikokortykosteroidy miejscowe w postaci maści. Na zmiany sączące zaleca się natomiast lżejsze postacie mGKS w postaci kremu, lotionu lub spray’u.
Wyboru leku glikokortykosteroidowego o odpowiedniej sile działania dokonuje lekarz po zbadaniu zmian skórnych u pacjenta. W wielu przypadkach lek o dużej sile działania jest stosowany w pierwszej kolejności, a następnie zastępowany jest lekiem o mniejszej sile działania. Dwukrotna aplikacja kremu lub maści z glikokortykosteroidem w ciągu doby jest zazwyczaj wystarczająca. Warto poinformować pacjenta o tym, że częstsza aplikacja leku nie wpływa na poprawę uzyskiwanej reakcji terapeutycznej.
Pacjenci z łagodnymi do średnio nasilonych zmian skórnych powinni być leczeni miejscowymi emolientami i glkokortykosteroidami. Przy wyborze siły działania sterydu powinno brać się pod uwagę: wiek pacjenta, miejsce występowania zmian skórnych oraz stopień zapalenia skóry.
U pacjentów z łagodnym przebiegiem choroby zaleca się stosowanie kremów lub maści ze sterydami o słabej sile działania (np. desonide krem 0,05% , hydrokortyzon krem 1%), raz lub dwa razy dziennie przez dwa do czterech tygodni.
U pacjentów ze średnio nasilonym przebiegiem choroby zaleca się stosowanie kremów lub maści ze sterydami od średniej siły działania do silnie działających (gł. grupa III i IV, czyli np. mometazon krem 0,1%, mometazon maść 0,1%).
Twarz i fałdy skórne są narażone na działanie sterydów bardziej niż inne okolice ciała. W związku z powyższym w tych miejscach może dochodzić do atrofii skóry po długotrwałym stosowaniu sterydów. Dlatego na te obszary zaleca się stosowanie sterydów z grupy VI i VII, nie dłużej niż przez trzy tygodnie. Jeżeli po tym okresie nie ma poprawy, powinno się zalecić pacjentowi zastosowanie miejscowo działających inhibitorów klacyneuryny (tacrolimus, pimecrolimus), które skutecznie kontrolują objawy AZS, ale nie działają tak szybko jak glikokortykosteroidy.
Aby zapobiegać nawrotom choroby u pacjentów ze średnio i mocno zaawansowanym AZS, zaleca się stosowanie glikokortykosteroidów o silnym i średnio silnym działaniu (gr. od III – V) w schemacie: raz dziennie przez dwa dni w tygodniu, przez 16 tygodni.